تیپولوژی راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر بر حسب وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده: مورد مطالعه شهر تبریز

مقدمه: مصرف مشروبات الکلی، دخانیات، مواد مخدر، داشتن روابط جنسی ناایمن و خشونت، رفتارهای پرخطری هستند که تهدیدی جدی برای سلامت عمومی و فردی محسوب می شوند با این حال در برخی خانواده ها، نوجوانان به این رفتارها گرایش داشته و یا سطوحی از رفتارهای پرخطر را تجربه کرده اند؛ اما والدین به وسیله راهبردهای مراقبتی، برای پیشگیری از بروز این رفتارها، اقدام می نمایند؛ راهبردهای مراقبتی سه گانه، مداخلاتی خانواده محور هستند که نوع فرایندی(رویه ای) کارآمدترین راهبرد در مراقبت از گرایش به رفتارهای پرخطر و یا کنترل آن ها می باشد. هدف این پژوهش سنخ شناسی راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر بر حسب وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده بود.روش کار: این تحقیق یک پژوهش کمی و از لحاظ فرایند، روش جمع آوری اطلاعات و تحلیل، توصیفی-همبستگی بوده است. جامعه ی آماری شامل کلیه خانواده های شهری تبریز در سال 1401بود که طبق فرمول کوکران، 384 خانواده به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از دو ابزار اندازه گیری (چک لیست راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر و پرسشنامه وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده) استفاده شد. برای بررسی  روابط متغیرها از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (f) و رگرسیون خطی با spss 26 استفاده گردید.یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر براساس وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده بطور معناداری متفاوت است و  طبقات اقتصادی-اجتماعی بالا نسبت به  طبقات پایین‌تر راهبرد مناسب تر(کارآمد، فرایندی یا رویه ای) را برای مراقبت از فرزندان در برابر رفتارهای پرخطر اتخاذ می نمایند.نتیجه گیری: خانواده های دارای وضعیت اجتماعی-اقتصادی متوسط و پایین(که درصد بالایی از خانواده ها را شامل می شود) به نسبت بیشتری راهبردهای مراقبتی غیرموثر(ناکارآمد و دفعتی) را جهت پیشگیری از گرایش به رفتارهای پرخطر و یا کنترل آن ها به کارمی بندند؛ به منظور ارتقای سلامت عمومی جامعه و کاستن بار بیماری ها، اتخاذ سیاست ها و اجرای برنامه های فرهنگی-آموزشیِ پیشگیری محور جهت تبدیل راهبردهای مراقبتی ناکارآمد به فرایندی(رویه ای) ضروری می نماید.  

care of risky behaviors according to the socio-economic status of the family: a case study of tabriz city

introduction: drinking alcohol, smoking, having unsafe sexual relations and violence are high-risk behaviors that are considered a serious threat to public and individual health, however, in some families, teenagers tend to these behaviors or some of them have experienced; but parents take care strategies to prevent the occurrence of these behaviors; triple care strategies are family-based interventions, the most efficient of which is the process (procedural) strategy in caring for the tendency to risky behaviors or their control. the purpose of this research was the typology of strategies for taking care of high-risk behaviors according to the ses of the family.methods: this research was a descriptive-correlation quantitative research. the statistical population included all urban families of tabriz in 2022, according to cochran’s formula, 384 families were selected by multi-stage cluster method. in order to collect information, two measurement tools were used (checklist of strategies for taking care of high-risk behaviors and questionnaire of ses of the family). one-way analysis of variance (f) and linear regression with spss 26 were used to investigate the relationships between variables.results: the findings showed that the average strategies for taking care of high-risk behaviors are significantly different based on the ses of the family, and the higher socio-economic classes prefer more appropriate strategies (efficient, procedural or procedural) than the lower classes. to take care of children against risky behaviors.conclusion: families with medium and low ses (which includes a high percentage of families) use relatively more ineffective care strategies (inefficient and occasional) to control high-risk behaviors; in order to improve the general health of the society and reduce the burden of diseases, it is necessary to adopt policies and implement prevention-based cultural-educational programs to transform inefficient care strategies into a (procedural) process.