مدل یابی روابط ساختاری بین تجربه تروما با تجزیه پس از تروما در افراد دارای تجربه ترومای زلزله: نقش میانجی اجتناب تجربه‌ای

مقدمه: ترومای زلزله، طیف گسترده ای از پیامدهای روان شناختی گوناگون در مناطق آسیب‌دیده را به دنبال دارد. به علاوه نقش تجزیه پس از تروما- به عنوان یکی از پیامدهای تروما و عامل شکل‌دهنده مشکلات روان‌شناختی- هنوز ناشناخته باقی مانده است؛ از این رو، هدف از پژوهش حاضر مدل یابی روابط ساختاری بین تجربه تروما با تجزیه پس از تروما با میانجی‌گری اجتناب تجربه‌ای بود. روش‌کار: روش پژوهش همبستگی با استفاده از تحلیل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل افراد دارای تجربه ترومای زلزله ساکن منطقه کرمانشاه (شهر سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی) بودند که از بین آنها تعداد 323 نفر با لحاظ نمودن ملاک‌های ورود و خروج به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارتنداز: پرسشنامه شدت مواجهه تروماتیک، پرسش نامه ی تجربه ی گسستگی بعد از تروما و پرسشنامه پذیرش و عمل- نسخه دوم. برای تحلیل داده‌ها از روش معادلات ساختاری  در نرم‌افزار spss نسخه 24 و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که مدل آزمون شده از برازش مناسبی برخوردار است. همچنین نتایج ماتریس همبستگی نشان داد که میزان رابطه بین شدت تجربه تروما با تجزیه پس از تروما (0.17) و اجتناب تجربه‌ای (0.20) در سطح 0.01 معنی‌دار است و میزان رابطه بین اجتناب تجربه‌ای و تجزیه پس از تروما نیز 0.23 است که این رابطه در سطح 0.01 معنی‌دار می باشد. به علاوه نتایج اثر مستقیم و غیرمستقیم متغیرها در مدل نشان داد که مسیر مستقیم متغیر‌ شدت تجربه تروما به متغیر تجزیه پس از تروما معنی دار نیست (β=0/17, t=1/729)، مسیر مستقیم متغیر‌ اجتناب تجربه ای به متغیر تجزیه پس از تروما معنی دار است (β=0/151, t=2/466) و مسیر مستقیم متغیر‌ تجربه تروما به متغیر اجتناب تجربه ای معنی دار است (β=0/315, t=3/063 ). همچنین اثر غیرمستقیم متغیر‌ تجربه تروما بر متغیر تجزیه پس از تروما از طریق اجتناب تجربه ای معنی دار است (b=0/096, p<0/05). نتیجه‌گیری: در نظر گرفتن اجتناب تجربه‌ای به عنوان میانجی رابطه بین شدت تجربه تروما (زلزله) و تجزیه پس از تروما، می‌تواند به روشن‌سازی و تبیین بیشتر نقش تجزیه پس از تروما - به عنوان مکانیسم شکل‌دهنده بسیاری از مشکلات روان‌شناختی- کمک کند.

modeling structural relationships between trauma experience and peritraumatic dissociation in people with earthquake trauma experience: the mediating role of experiential avoidance

introduction: earthquake trauma has a wide range of psychological consequences in the affected areas. in addition, the role of peritraumatic dissociation - as one of the consequences of trauma and the shaping factor of psychological problems - is still unknown. therefore, the aim of the present study was to modeling structural relationships between trauma experience and peritraumatic dissociation with the mediation of experiential avoidance.methods: the research method was correlation using structural equation analysis. the statistical population of the study included people with experience of earthquake trauma living in kermanshah region (sarpol zahab and salas babajani cities), among whom 323 people were selected by taking into account the exclusion and inclusion criteria as convenience sampling. research tools include: traumatic exposure severity scale (tess), peritraumatic dissociative experiences questionnaire (pdeq) and acceptance and action questionnaire (aaq-ii). for data analysis, the structural equation method was used in spss (version 24) and lisrel.results: the results showed that the tested model has a good fit. also, the results of the correlation matrix showed that the relationship between the intensity of trauma experience with peritraumatic dissociation (0.17) and experiential avoidance (0.20) is significant at the 0.01 level, and the relationship between experiential avoidance and peritraumatic dissociation is 0.23, which is significant at the 0.01 level. in addition, the results of the direct and indirect effect of the variables in the model showed that the direct path of the intensity of trauma experience variable to the peritraumatic dissociation variable is not significant (t = 1.729, β = 0.17), the direct path of the experiential avoidance variable to the peritraumatic dissociation variable is significant (β=0.151, t=2.466) and the direct path of the trauma experience variable to the experiential avoidance variable is significant (t=3.063, β=0.315 β). also, the indirect effect of the trauma experience variable on the peritraumatic dissociation variable through experiential avoidance is significant (b=0.096, p<0.05).conclusions: : considering experiential avoidance as a mediator of the relationship between the severity of trauma experience (earthquake) and peritraumatic dissociation, can help to clarify and further explain the role of peritraumatic dissociation - as a mechanism that forms many psychological problems.