مقایسه اثربخشی آموزش سایکودرام هیجان‌مدار ذهن‌آگاهانه با سایکودرام و هیجان مدار بر مکانیزمهای دفاعی زنان مطلقه

مقدمه: مکانیسم های دفاعی نقش بسیار مهمی در توانایی مقابله با استرس و سازگاری زنان مطلقه دارند. بر همین اساس، این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی آموزش سایکو درام هیجان مدار ذهن آگاهانه با سایکودرام و هیجان مدار بر مکانیزم های دفاعی زنان مطلقه اجرا شد.روش کار: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح سه گروه آزمایش و یک گروه کنترل در سه مرحله پیش آزمون،  پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری زنان مطلقه در شهر اصفهان در پائیز 1400 بودند، که از میان آن ها 64 نفر به صورت هدفمند انتخاب و در چهار گروه (هر گروه 16 نفر) گمارده شدند. پرسشنامه مکانیسم های دفاعی اندروز و همکاران (1993) برای سنجش متغیر وابسته در سه مرحله استفاده شد. سه گروه آموزشی، هر یک طی 12 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش قرار گرفتند و گروه کنترل هیچگونه آموزشی دریافت ننمود. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم افزار spss نسخه 26 تحلیل گردید.یافته ها: یافته ها نشان داد هر سه آموزش سایکو درام هیجان مدار ذهن آگاهانه، سایکودرام و هیجان مدار به یک اندازه در کاهش مکانیسم های دفاعی رشدنایافته و روان آزرده اثربخش هستند (0/01>p). در افزایش مکانیسم های دفاعی رشد یافته نیز فقط آموزش سایکودرام با بالاترین اثربخشی و پس از آن آموزش هیجان مدار دارای اثربخشی بودند (0/01>p).نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی همسان آموزش سایکودرام هیجان مدار ذهن آگاهانه، سایکودرام و هیجان مدار بر کاهش مکانیسم های دفاعی رشد نایافته و روان آزرده و همچنین آموزش سایکودرام به عنوان اثربخش ترین روش و سپس آموزش هیجان مدار بر ارتقاء مکانیسم های دفاعی رشد یافته، پیشنهاد می شود در مراکز مشاوره و روان درمانی، این آموزش ها برای زنان مطلقه استفاده شوند.  

comparing the effectiveness of mindful emotion focused psychodrama training, psychodrama and emotion focused training on defense mechanism of divorced women

introduction: defense mechanisms play a very important role in the ability to cope with stress and adaptability of divorced women. therefore, the aim of this study was to comparing the effectiveness of mindful emotion focused psychodrama training, psychodrama and emotion focused training on defense mechanism of divorced women. methods: this research was a semi-experimental study with the design of three experimental groups and one control group with pre-test, post-test and follow-up. the statistical population was divorced women in the spring of 2022 in isfahan, iran. from them, 64 divorced women were selected by purposive sampling method and randomly assigned in three experimental groups and a control group (15 people for each group). defense mechanism questionnaire of andrews et al (1993) was used to assess dependent variables in three stages. the three training groups were each trained for 12 sessions of 90 minutes and the control group did not receive any training. the data were analyzed by repeated measure analysis of variance and post-hoc bonferroni test by spss version 26.results: the finding of the research showed that three methods of mindful emotion focused psychodrama training, psychodrama training and emotion focused training were effective in reducing the immature and neurotic defense mechanisms (p<0.01). in increasing the mature defense mechanisms, only psychodrama training with the highest effectiveness and then emotion focused training were effective (p<0.01).conclusions: considering the equal effectiveness of mindful emotion focused psychodrama training, psychodrama and emotion focused training on reducing the neurotic and immature defense mechanisms, as well as psychodrama training as the most effective method and then emotion focused training on the promotion of mature defense mechanisms, it is suggested that these trainings be used for divorced women in counseling and psychotherapy centers.