مقایسه اثربخشیآموزش مدیریت رفتار و درمان شناختی-رفتاری به مادران بر نافرمانی مقابله‌ای و سازگاری اجتماعی فرزندان نوجوان آن‌ها

مقدمه: بهبود رابطه والدفرزندی از طریق مداخات مناسب نقش موثری در کاهش مشکلات هیجانی و رفتاری نوجوانان دارد. لذا هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت رفتار و درمان شناختیرفتاری به مادران بر نافرمانی مقابله‌ای و سازگاری اجتماعی در نوجوانان بود.روش کار: نوع پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمونپس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل مادران و فرزندان نوجوان دختر و پسر 13 الی 17 سال با رفتار نافرمانی مقابله‌ای و ناسازگاری اجتماعی مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانش‌آموزی اداره آموزش و پرورش شهر گچساران در سال تحصیلی 1398 بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 45 تن از نوجوانان انتخاب و مادران آن ها به صورت تصادفی ساده با استفاده از جدول اعداد تصادفی در دو گروه مداخله و یک گروه کنترل (هر گروه 15تن) تحت آموزش قرار گرفتند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه جمعیت شناختی ، سیاهه رفتار نافرمانی مقابله‌ای (oppositional defiant behavior inventory) و پرسشنامه سازگاری اجتماعی (social adjustment questionnaire) استفاده شد. روایی محتوا به روش کیفی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ ابزارها محاسبه شد. گروه های مداخله تحت آموزش مدیریت رفتار (9 جلسه 60 دقیقه ای) و درمان شناختیرفتاری (12 جلسه 45 دقیقه‌ای) قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله ای دریافت نکردند. تحلیل داده ها با نرم افزار آماری اس پی اس نسخه24 انجام شد.یافته‌ها: آموزش مدیریت رفتار و درمان شناختیرفتاری به مادران بر کاهش نافرمانی مقابله‌ای و بهبود سازگاری اجتماعی فرزندان نوجوان آن ها اثربخش بود (0.01 >p ).نتیجه گیری: آموزش مدیریت رفتار و درمان شناختیرفتاری به مادران باعث کاهش نافرمانی مقابله‌ای و بهبود سازگاری اجتماعی در نوجوانان شد. بنابراین، استفاده از آموزش مدیریت رفتار و درمان شناختیرفتاری می تواند در تربیت مهار ت های هیجانی اجتماعی و سازگاری اجتماعی نوجوانان موثر واقع شود.

The Effectiveness of “Behavior Management Training” and “Cognitive-Behavioral Therapy” for Mothers on Oppositional Defiant and Social Adjustment of Their Teenage Children

Introduction:Improving the parentchild relationship through appropriate interventions has an effective role in reducing emotional and behavioral problems in adolescents.Therefore; the aim of this study was to determine the effectiveness of Behavior Management Training and ldquo;CognitiveBehavioral Therapy rdquo; on oppositional defiant and social adjustment in adolescents. Methods: The type of research was quasiexperimental with pretestposttest design and followup with the control group. The statistical population included all mothers and their teenage children girls and boys 13 to 17 years old in Gachsaran city in the academic year 1398 that were selected using purposive sampling method and 45 of them were randomly selected using a table of random numbers. They were trained into two intervention groups and one the control group (15 people in each group). In order to collect data from the demographic questionnaire, the ldquo;Oppositional Defiant Behavior Inventory rdquo; and the ldquo;Social Adjustment Questionnaire rdquo; were used. Content validity by quality method and the reliability internal consistency method by calculating Cronbach #39;s alpha coefficient was measured. The experimental group underwent ldquo;Behavior Management Training rdquo; (60minute 9 sessions) and ldquo;CognitiveBbehavioral Therapy rdquo; (45minute 12 sessions);But the control group did not receive any intervention. Data analysis was performed using SPSS. 24.Results: ldquo;Behavior Management Training rdquo; and ldquo;CognitiveBehavioral Therapy rdquo; was effective in reducing oppositional defiant and improving social adjustment in adolescents (P < 0.01).Conclusions: ldquo;Behavior Management Training rdquo; and ldquo;CognitiveBehavioral Therapy rdquo; for mothers reduced confrontational disobedience and improved social adjustment in adolescents. Therefore, the use of ldquo;Behavior Management Training rdquo; and CognitiveBehavioral Therapy can be effective in training adolescents #39; emotionalsocial skills and social adjustment.