مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در حوزه گردشگری ایران با رویکرد نظریه داده بنیاد

صنعت گردشگری و رویکرد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها؛ هردو ارتباط مستقیمی با جامعه و محیط اطراف دارند و به‌نوعی در هم تنیده و بسیار به هم مرتبط هستند. هدف مقاله حاضر ارائه مدل مفهومی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در حوزه گردشگری ایران است. جامعه پژوهش کلیه خبرگان گردشگری در سال 1397 می‌باشند که با منطق نمونه‌گیری نظری و به روش نمونه‌گیری قضاوتی و گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند و درمجموع حجم نمونه معادل 21 نفر شد. ابزار پژوهش مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته بود که قابلیت اعتماد با استفاده از روش بازبینی در زمان کدگذاری و تایید همکاران پژوهشی استفاده شده است. داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها به‌صورت دستی و با استفاده از روش نظریه داده بنیاد تحلیل شد. مطابق با نتایج، پدیده مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در حوزه گردشگری شامل ابعاد مختلف «درون شرکتی»، «محیط‌زیستی»، «اقتصادی»، «اجتماعی»، «فرهنگی» و «قانونی» می‌شود. همچنین نتایج نشان داد که «کسب مقبولیت اجتماعی»، «شکل‌گیری مفاهیم جدید و گردشگران آگاه و مسئول»، «جبران اثرات منفی گردشگری» و «منفعت‌طلبی اقتصادی» شرایط علی موثر بر اجرای این مسئولیت هستند. علاوه ‌بر این، شرایط مداخله‌گر و زمینه‌ای موثر بر راهبردهای اجرای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در حوزه گردشگری ایران نیز شناسایی شدند که اجرای این راهبردها به «توسعه پایدار گردشگری»، «مزیت رقابتی شرکت» و «پایداری کسب‌وکار» می‌انجامد.

Conceptual Model of Corporate Social Responsibility in Iran’s Tourism

Abstract The corporate social responsibility approach and the tourism industry are directly related to the community and the environment and are somehow intertwined and highly interrelated. This research aimed to present a conceptual model of corporate social responsibility in Iran’s tourism. A qualitative research approach has been used for conducting this research. This research’s statistical population has consisted of all tourism experts in 2018. The sample consists of 21 of them selected using purposive judgmental and snowball sampling methods; sampling was continued until theoretical saturation. The research tool was semistructured interviews whose trustworthiness was assessed using the review method when coding and approval of research colleagues. The coding of the data was done manually, and according to the main purpose of the research, a paradigm model was constructed using the Grounded Theory approach. According to the results, the phenomenon of corporate social responsibility in the field of tourism includes various dimensions of intracompany, environmental, economical, social, cultural, and legal. The results also showed that gaining social acceptance, forming new concepts and knowledgeable and responsible tourists, compensating for the negative effects of tourism, and economic profitability are the causal conditions affecting the implementation of this responsibility. Besides, intervening conditions and contexts affecting corporate social responsibility implementation strategies in the field of tourism in Iran were identified, which lead to sustainable tourism development, corporate competitive advantage, and business sustainability.