تبیین تاثیر کارکرد گمرک در کنترل قاچاق کالا، مواد مخدر و روان‌گردان‌ها(موردمطالعه: گمرک مرزهای تمرچین، سِرو، بازرگان)

معضلات اقتصادی و اجتماعی و حتی امنیتیِ امروز در مناطق مرزی، که سبب شده‌اند زمینه‌های مناسبی جهت ایجاد اشتغال سالم و پایدار ایجاد نگردد، مربوط به سودآوری بالای قاچاق کالا، مواد مخدر و روان‌گردان‌ها می‌باشد. از سوی دیگر نبود بستر مناسب اشتغال و فعالیت سالم در مناطق مرزی موجب شده ساکنین این نواحی به فعالیت‌های غیرقانونی همچون قاچاق روی بیاورند. استان آذربایجان غربی دروازه ورود به اروپا، کشورهای عربی و بالعکس بوده و به جهت همسایگی با سه کشور، به‌عنوان یکی از محدود مناطق مهم در سطح کشور، مورد طمع مافیای قاچاق کالا، مواد مخدر و روان‌گردان‌ها قرارگرفته است که در این راستا نقش دستگاه‌های دخیل ازجمله گمرک، در کنترل حجم‌ها این اقلام و مواد بیشتر از پیش احساس می‌شود. تحقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر قاچاق کالا، مواد مخدر و روان‌گردان از مرزهای استان آذربایجان غربی پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیل، به لحاظ شیوۀ انجام پیمایشی و ازنظر هدف، از نوع پژوهش‌های کاربردی می‌باشد. جامعۀ آماری تحقیق شامل کلیه کارکنان گمرک استان آ. غربی (تمرچین، سرو، بازرگان)، شاغلین بازارچه‌های مرزی، پلیس اطلاعات و امنیت عمومی (گذرنامه)، فرماندهی مرزبانی استان آ. غربی و رانندگان ترانزیتی می‌باشند که 312 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه محقق ساخته تحقیق مشتمل بر 28 مولفه و چهار گویه‌ای تحقیق را تکمیل نمودند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss و آزمون‌های آماری کااسکور و فریدمن استفاده‌شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد کلیه ابعاد چهارگانه مربوط به پرسشنامه تحقیق (تجهیز گمرک به ابزار و فناوری، اشرافیت اطلاعاتی کارکنان گمرک، نتایج پرونده‌های متشکله قاچاق کالا و قوانین و اختیارات گمرک) در جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر تاثیرگذار بوده و با توجه به نتایج آزمون فریدمن، بیشترین تاثیر مربوط به تجهیز گمرک به ابزار و فناوری و کمترین تاثیر مربوط به نتایج پرونده‌های متشکله در جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر می‌باشد. نتایج حاصله بیانگر وجود بحرانی جدی در منطقه بوده که در پایان پیشنهادهایی در جهت بهبود وضعیت موجود ارائه گردیده است.