تحلیلی بر شاخص‌های جغرافیای طبیعی موثر در امنیت مرزهای ج.ا. ایران با تاکید بر مرزهای شمال غربی کشور

عناصر و شاخص‌های جغرافیای طبیعی از ارکان اصلی مطالعات امنیتی مرزها به شمار می روند. برنامه‌ریزان امنیتی در ارائه طرح‌های امنیتی مرز در تلاش‌اند طرح‌ها مبتنی بر واقعیت‌های جغرافیایی حاکم در مناطق مرزی باشد تا قابلیت اجرایی داشته باشند. تنوع جغرافیایی مرزهای منطقه آذربایجان، از عوامل اصلی تنوع طرح‌های امنیتی مرزی در این منطقه است. وجود مرزهای رودخانه‌ای، کوهستانی با توپوگرافی و پوشش گیاهی متنوع، همسایگی با واحدهای سیاسی با شاخص‌های ژئوپلیتیکی و امنیتی چالش‌برانگیز مطالعه عمیق شاخص‌های جغرافیای طبیعی جهت کاربست آن‌ها در طرح‌های امنیتی مرزبانی منطقه را بسیار مهم جلوه می‌دهد. هدف پژوهش استخراج و طبقه‌بندی شاخص‌های جغرافیای طبیعی تاثیرگذار در امنیت مرزهای ج.ا.ایران است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی با رویکرد تحلیل کمی و کیفی (آمیخته) می باشد. تجزیه‌وتحلیل متون مصاحبه‌های صورت گرفته با جامعه خبرگی از روش داده بنیاد و به شیوه تحلیل محتوا در نرم‌افزار maxqda  انجام گرفته است. برای بررسی وضعیت عاملیت هر کدام از شاخص‌ها از طریق تحلیل عاملی در نرم‌افزار spss نسبت به طبقه‌بندی عامل‌ها اقدام شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که عامل‌های جابجایی علائم مرزی در طغیان و فرسایش رودخانه مرزی (933/0)، انتخاب نوع تجهیزات و تسلیحات بر اساس اقلیم مرز (914/0) و افزایش خلاهای امنیتی در مرزهای کوهستانی (9/0) بیشترین عامل تاثیرگذار در امنیت مرزی بوده‌اند. همچنین وضعیت شاخص‌های گزینش‌شده در طرح‌های امنیتی استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی موردبررسی و مقایسه قرار گرفت. که نتایج تحلیل نشان داد که چهار مقوله جغرافیای طبیعی (اقلیم، ژئوموفولوژی، موقعیت، زیست‌بوم) در طرح‌های امنیتی مناطق مرزی آذربایجان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و در مقایسه وضعیت استان‌ها در پیاده‌سازی شاخص‌های گزینش‌شده؛ استان اردبیل در وضعیت خوب، استان آذربایجان غربی در وضعیت متوسط و استان آذربایجان شرقی در وضعیت ضعیف ارزیابی شد.

An analysis of natural geographical features affecting the security of the borders of the Islamic Republic of Iran with emphasis on the northwestern borders of the country

In border security analysis, the science that should be paid special attention to is the science of geography. Considerations of geographical factors and elements in security planning are based on the interaction between nature and man. This means that the considerations and indicators of natural geography, including climatic and geomorphological components, are the main pillars of the institutionalization of sustainable border security. In this study, the main concern of the study was to find, combine and classify the geographical indicators affecting the security of the borders of the Islamic Republic of Iran. Content in MAXQDA software proved to be effective natural geography indicators in the implementation and implementation of security plans and programs along the country’s political borders. After classifying and classifying the extracted indices, in order to investigate the factor status of each of the following indices of relevant components through factor analysis in SPSS software, agents were classified into three categories. Also, to evaluate the status of application of selected indicators in the northwestern borders of the country by analyzing the statistics of a questionnaire that was completed by referring to the expert community, the status of implementation and application of selected indicators in security plans of Ardabil and West Azarbaijan provinces It was examined and compared that the results of the analysis were that Ardabil province was in good condition, West Azerbaijan province was in moderate condition and East Azerbaijan province was in poor condition.