تحلیل روندهای فضایی -زمانی شاخص اشتغال در روستاهای مرزی شهرستان راز و جرگلان

روستاهای مرزی با توجه به جایگاه مهم مرز در فرایند برنامه‌ریزی توسعه، امنیت و آمایش کشور اهمیت بسیار دارند، اما در دهه‌های اخیر تعداد زیادی از روستاها به دلیل نبود اشتغال، درآمدهای کافی و امکانات زیرساختی خالی از سکنه شده است. بنابراین پرداختن به مسئله اشتغال روستاهای مرزی به‌منظور حفظ جمعیت به دلایل آمایشی، امنیتی و پدافندی ضروری است. این پژوهش با به‌کارگیری رویکرد اکتشافی و کشف الگوهای فضائی به بررسی تغییرات فضائیزمانی شاخص‌های اشتغال نقاط روستایی واقع در شهرستان مرزی راز و جرگلان در سال‌های 1385 و 1395 پرداخته است. به‌منظور بررسی تغییرات فضائی اشتغال در هر دو دوره زمانی، شاخص موران (خودهمبستگی فضائی) و شاخص عمومی g، برای شاخص اشتغال کل و به تفکیک جنسیت محاسبه و نقشه الگوی فضائی نقاط داغ ترسیم‌شده است. سپس درصد مقادیر تغییرات اشتغال در طی دو دوره نسبت به یکدیگر محاسبه و مشخص شد هریک از نقاط روستایی ازنظر اشتغال نسبت به دوره قبلی چه تغییراتی (کاهش، افزایش یا بدون تغییر) را داشته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد تغییرات مقادیر اشتغال، در 83 درصد از روستاها (برخی از روستاهای دهستان‌های جرگلان، باغلق و راز) روندی کاهشی و تنها در 17 درصد از روستاها روندی افزایشی را داشته است، که نواحی روستایی دهستان‌های حصارچه، باغلق و راز را در برمی‌گیرد. تغییرات کاهشی برای نرخ اشتغال مردان در 76 درصد (برخی از روستاهای دهستان‌های جرگلان و راز) و نرخ اشتغال زنان 78 درصد از روستاها (برخی از روستاهای دهستان‌های جرگلان، راز) رخ‌داده است. با بررسی الگوهای فضائی و تغییرات فضائی–زمانی اشتغال می‌توان گفت متاسفانه از این موقعیت مرزی در اشتغال روستایی و توسعه منطقه بهره‌ای گرفته نشده است.

The Analysis of SpatioTemporal Trends of Employment Index in the Border Villages of Raz and Jirgalan

Border villages are very important due to the important position of the border in the development planning process, security and planning of the country, but in recent decades a large number of villages have been depopulated due to lack of employment, sufficient income and infrastructure facilities. Therefore, it is necessary to address the issue of employment in border villages in order to protect the population for land use, security and defensive reasons. Using a heuristic approach and discovering spatial patterns, this study investigates the spatiotemporal changes in employment indicators of rural areas located in the border city of Raz and Jirgalan in 2006 and 2016. In order to study the spatial changes of employment in both time periods, Moran index (spatial autocorrelation) and general index G, have been calculated for the total employment index by gender and the spatial pattern of hot spots has been drawn. Then, the percentage of changes in employment during the two periods was compared to each other and it was determined what changes in each rural area in terms of employment compared to the previous period (decrease, increase or no change) have been occurred. The results show that changes in employment rates in 83% of villages (some villages of Jirgalan, Baghlagh and Raz rural areas) have a decreasing trend and only in 17% of villages have an increasing trend, which contain rural areas of Hesarcheh, Baghlagh and Raz. There have been decreasing changes in the employment rate of men in 76% (some villages of Jirgalan and Raz villages) and the employment rate of women in 78% of villages (some villages of Jirgalan, Raz villages). By examining the spatial patterns and spatiotemporal changes of employment, it can be said that, unfortunately, no achievement has been made in rural employment and regional development from this border position.