بررسی وضعیت مهاجرت در مناطق روستایی شهرستان‌های مرزی ایران

یکی از چالش‌های امروز جامعه ایران مهاجر فرستی بی‌رویه مناطق کم تراکم و اجتماعات محلی است که آینده پایداری کلیت سرزمینی را به مخاطره می‌اندازد. هدف این مقاله، بررسی وضعیت مهاجرت در مناطق مرزی روستایی شهرستان‌های مرزی ایران و عوامل اثرگذار در این مهاجرت در دوره 90-1385 است. روش تحقیق اسنادی و بر پایه تحلیل ثانویه داده‌های حاصل از سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن و سایر یافته‌های مرتبط با موضوع موردمطالعه است. یافته‌ها نشان می‌دهد در این دوره حدود 9 درصد از جمعیت کشور در روستاهای مناطق مرزی کشور ساکن هستند. کمترین نرخ مهاجرپذیری برای مناطق روستایی شهرستان‌های دشت آزادگان، شادگان و سیب و سوران، و بیشترین برای مناطق روستایی شهرستان‌های ابوموسی، بوشهر و کنگان است. کمترین نرخ مهاجر فرستی برای مناطق روستایی شهرستان‌های میان‌کنگی (هیرمند) و مهرستان (زابلی) در استان سیستان‌وبلوچستان، میاندورود در استان مازندران، و بیشترین نرخ مهاجر فرستی برای مناطق روستایی شهرستان‌های بوشهر، ابوموسی، قصرشیرین است. حدود 44 درصد از مناطق روستایی شهرستان‌های مرزی مهاجر فرست (خالص مهاجرتی منفی)، در مقابل، 56 درصد از این مناطق مهاجرپذیر (خالص مهاجرتی مثبت) داشته‌اند. در مناطق روستایی شهرستان‌های مرزی بالاترین میانگین نرخ بیکاری برای استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خوزستان، کرمانشاه و ایلام، و پایین‌ترین میانگین برای استان‌های آذربایجان شرقی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی می‌باشد. از دلایل مهاجر فرستی بالا در مناطق روستایی استان‌های مرزی می‌توان به بیکاری بالا در مناطق روستایی، آب‌وهوای نامناسب، دسترسی محدود به امکانات اولیه زندگی همچون امکانات آموزشی و بهداشتی، نداشتن مزیت اقتصادی مرز برای مردم و ... اشاره داشت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد روستاهای مرزی کشور به‌خصوص در مرزهای زمینی/ خاکی دچار از دست دادن جمعیت هستند این شرایط به‌ویژه در مناطق روستایی جنوب شرقی و همچنین غرب و شمال غرب کشور بیشتر نمود دارد. یکی از دلایل ایجاد چنین وضعیتی مربوط به نابرابری‌های منطقه‌ای و عدم توسعه‌یافتگی در این مناطق است، زیرا استان‌های مرزی کشور در ردیف استان‌های با سطح کمتر توسعه‌یافته و توسعه‌یافتگی متوسط قرار دارند.

Investigating the Migration Situation in Rural Areas of Border Cities of Iran

One of the challenges of today’s Iranian society is the indiscriminate emigration of lowdensity areas and local communities, which endangers the future stability of the entire territory. The purpose of this article is to investigate the situation of migration in rural border areas of border cities of Iran and the factors affecting this migration in 20062010. The research method is documentary and based on the secondary analysis of data from general population and housing censuses and other findings related to the subject under study. The findings show that in this period, about 9% of the country’s population live in villages in the border areas of the country. The lowest immigration rate is for the rural areas of Dashte Azadegan, Shadegan and SiboSoran, and the highest is for the rural areas of Abu Musa, Bushehr and Kangan. The lowest migration rate is for rural areas of Miankangi (Helmand) and Mehrestan (Zaboli) cities in Sistan and Baluchistan province, Miandorod in Mazandaran province, and the highest emigration rate is for rural areas of Bushehr, Abu Musa and Qasr Shirin counties. About 44% of the rural areas of the border cities had immigrants (net negative immigration); in contrast, 56% of these areas had migrants (net positive immigration). In rural areas of border cities, the highest average unemployment rate is for the provinces of Sistan and Baluchistan, Khuzestan, Kermanshah and Ilam, and the lowest average is for the provinces of East Azerbaijan, South Khorasan and North Khorasan. The reasons for high emigration in rural areas of border provinces include high unemployment in rural areas, unfavorable climate, limited access to basic living facilities such as education and health facilities, lack of border economic benefits for the people, and so on. The results of this study show that the border villages of the country, especially in the land / land borders are suffering from population loss. These conditions are especially evident in the rural areas of the southeast as well as the west and northwest of the country. One of the reasons for such a situation is related to regional inequalities and underdevelopment in these areas, because the border provinces of the country are among the provinces with less developed and medium development.