اختلافات مرزی ایران و عراق و تاثیر آن بر جنگ تحمیلی

مرزها ضمن آنکه عامل جداکننده دو واحد سیاسی هستند، درگذر تاریخی میان دو ملت همواره نقش صلح و جنگ را ایفا می‌کنند، ایران که با برنامه‌ریزی نظام سلطه در تاریخ معاصر خود متحمل انعقاد قراردادها و معاهدات مرزی زیان باری بوده است، در باب اختلافات مرزی همواره عامل تهدیدکننده‌ای از سوی همسایگان به شمار می‌رفته است. تحقیق حاضر در جهت دستیابی به شناخت کامل و درک بهتر شاخص‌های موثر در اختلافات مرزی ایران با کشور همسایه غربی خود یعنی عراق باهدف تبیین فرایند و زمینه‌های قراردادهایی است که در یک‌صد سال گذشته میان دو کشور به امضاء رسیده است. درگیری‌های مرزی ایران و عراق میراث اختلافات مرزی ایران و عثمانی است، اختلافات و درگیری‌هایی که در مقاطع مختلف جنگ و صلح با انعقاد عهدنامه‌ها و قراردادهای مرزی همسو با نقش استعمارگران شرق و غرب با تکیه‌بر همان جدال‌های مرزی همراه با نزاع‌های اعتقادی و مذهبی دو کشور (ایران و عثمانی) نقش میانجی و واسطه را در تعیین حدودوثغور مرزی بر عهده داشتند و با توجه به نقش و واسطه‌گری بیگانگان هرگز این معاهدات نتوانست پایان‌بخش درگیری حامیان دو ملت باشد. با موجودیت یافتن کشور عراق که به دنبال تجزیه کشور عثمانی درنتیجه جنگ جهانی اول شکل گرفت تنش‌ها و اختلافات مرزی با ایران نه‌تنها پایان نیافت بلکه این منازعات با تکیه‌بر مشاجرات مذهبی و قومی (عرب و عجم) که از سوی دولت بعثی عراق مطرح می‌شد، نهایتاً به جنگ هشت‌ساله میان دو کشور منجر گردید. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات از روش اسنادی و مدارک سیاسی و پروتکل‌های مرزی دو کشور با شیوه مطالعات کتابخانه‌ای و آرشیو مراکز اسناد است. این پژوهش در پی پاسخ به  این سوالات است که کدام نقطه مرزی در اختلافات ایران و عراق بیشترین تاثیر را در تیرگی روابط و برخوردهای نظامی داشته است؟ نقش عهدنامه‌های مرزی و مخصوصاً شاخص‌ترین آن قرارداد 1975 الجزایر چه تاثیری در دوران صلح و جنگ میان ایران و عراق داشته است.؟ یافته‌های پژوهش همچنین نشان می‌دهد که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، چگونه ابرقدرت‌های شرق و غرب درراه حفظ منافع خود با تحریک دولت بعثی عراق به بهانه اختلافات مرزی با همسایه شرقی خود جنگ هشت‌ساله‌ای را بر دولت و ملت ایران تحمیل کردند.

IranIraq Border Disputes and its Impact on the Imposed War

AbstractBorders, while separating the two political units, have historically played the role of peace and war in the historical transition between the two nations. Iran, having suffered damaging treaties and border treaties in its contemporary history with regard to boundary disputes and treaties, has been a threatening factor from its neighbors. The present study aims to fully understand and better perception of the effective indicators of Iran’s border disputes with its western neighbor, Iraq, with the aim of explaining the processes and contexts of contracts signed between the two countries over the past hundred years. IranIraq Border Conflicts are a legacy of IranOttoman border disputes and conflicts at various stages of war and peace by concluding border treaties and conventions in line with the role of the colonists of the East and the West, relying on the same border disputes with religious beliefs and disputes. Iran and the Ottomans played the role of mediators in determining the border and boundaries and due to the role and mediation of foreigners, these treaties could never have ended the conflict of supporters of the two nations. With the emergence of Iraq following the disintegration of the Ottoman Empire in the wake of World War I, tensions and border disputes with Iran did not end only with the religious and ethnic (Arab and Persian) disputes raised by the Iraqi Ba’athist government. It led to an eightyear war between the two countries. The research method is descriptiveanalytical and data gathering is done through documentary method and political documents and border protocols of the two countries through the method of library studies and archive of document centers. This study seeks to answer the question of which boundary point in the IranIraq conflict has had the greatest impact on the strain of military relations and clashes. What effects did the role of the border treaties, and especially the most prominent of the Algerian 1975 treaties, have on the peace and war era between Iran and Iraq? The findings also show how the East and West superpowers imposed an eightyear war on the Iranian government and nation with the provocation of the Iraqi Ba’athist government on the pretext of border disputes with their eastern neighbor.