سرزمین و مرز از دیدگاه ژئوپلیتیک، سیاست و حقوق بین‌الملل

مرزهای سیاسی مهم‌ترین عامل تفکیک یک واحد متشکّل سیاسی، از واحدهای دیگر است. خطوط مرزی، ضمن تعیین حدود قلمرو حکومت، تعیین‌کننده حدود اختیارات دولت آن حکومت نیز هستند. خطوط مرزی، خطوطی اعتباری و قراردادی هستند که به‌منظور تحدید حدود یک واحد سیاسی بر روی زمین مشخص می‌شوند. چنانچه منظور از واحد سیاسی، حکومت باشد، خطوطی که سرزمین یک حکومت را از حکومت همسایه جدا می‌کند، به مرزهای بین‌المللی معروف‌اند. همچنین، مرزهای بین‌المللی در شکل‌دهی مناسبات سیاسی و اقتصادی میان حکومت‌ها، نقش برجسته‌ای دارند. همواره ادعاها و کشمکش‌های مرزی عامل مهم ایجاد تیرگی روابط سیاسی میان برخی کشورها بوده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی در پاسخ به این پرسش است که اساساً مسئله مرز و سرزمین از چه دیدگاه‌ها و رویکردهایی قابل‌بحث و بررسی است؟ مرزهای بین‌المللی در شکل‌دهی مناسبات سیاسی و اقتصادی میان حکومت‌ها، نقش برجسته‌ای دارند. مرزها کنش متقابل مرزنشینان را به شدّت تحت تاثیر قرار می‌دهند. شکوفایی و زوال شهرها و حوزه نفوذ آن‌ها در مجاورت مرز، بستگی به این دارد که خط مرزی نقش‌های جدیدی برای آن‌ها پدید آورد یا برعکس، حوزه طبیعی آن‌ها را بر هم زند. در سده‌های اخیر، نقشه سیاسی جهان دائماً تغییریافته که علت اصلی آن اکتشافات جغرافیایی، جنگ‌ها، تجزیه امپراطوری‌ها، و جداسازی و جدایی‌طلبی بوده است.