واکاوی فرایند توسعه‌ی حرفه ای مبتنی بر تجارب زیسته‌ی معلّمان درس پژوه

پیشینه و اهداف: درس پژوهی یکی از پژوهشهای معطوف به مدرسه و برنامه درسی است که می تواند از یک سو طی فرایندی مشارکتی حرفه‏ای گری معلمان را ارتقا دهد و از سوی دیگر یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را بهبود بخشد. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی فرایند شکل‏گیری توسعه‌ی حرفه‌ای حاصل از درس‌پژوهی برای دستیابی به یک الگو و نحوه اثرگذاری مولفه‏های استخراج شده بر توسعه حرفه ای بود. روش پژوهش، کیفی با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی بود. جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان درس‏پژوه بود که در زمینه درس‏پژوهی موفقیت هایی را کسب کرده و نیز صاحبنظرانی که در مورد درس پژوهی، اقدام به تالیف مقاله و کتاب کرده بودند. با روش نمونه‏گیری هدفمند و بعد از انجام ده مصاحبه نیمه ساختاریافته، به اشباع نظری در داده‏ها دست یافتیم. پس از تحلیل مضمون مصاحبه ها، پنج مقوله عمده شامل رویکرد، فرهنگ، هسته فنی، عوامل زمینه‌ای و پیامدها پدیدار شد و در نهایت الگوی پژوهش بر اساس رویکرد سیستمی ترسیم شد. درس‏پژوهی در بافت فرهنگ خاصی با مختصات مشارکتی و نقدپذیری صورت می‏گیرد. رویکرد درس پژوهی هدف‏گرایانه، فرایند محور، خلاقیت‏محور است و با زمینه‏هایی مانند تفکر تاملی معلم، برقراری ارتباط، پژوهشگری و حل مسئله منجر به اصلاح و بهبود روش‌های تدریس، تسهیلگری و تعمیق بخشی به یادگیری و عاملیت یادگیرنده می‌شود. نتایج این فرایندها بر معلم و دانش آموز پیامدهایی از جمله توسعه حرفه‏ای، رضایت شغلی، لذت از یادگیری و علاقه‌مندی به مدرسه را در پی دارد. در نهایت الگوی ارائه شده در قالب گروه کانونی، اعتباربخشی شد. نتیجه گیری: نتایج این فرایندها بر معلم و دانش آموز پیامدهایی از جمله توسعه حرفه ای، رضایت شغلی، لذت از یادگیری و علاقه مندی به مدرسه را در پی دارد.

analysis of the professional development process based on the life experiences of lesson studier teachers

background and objectives: lesson study is one of the researches focused on school and curriculum that can promote teachers' professionalism in a participatory process on the one hand and improve students' learning and academic progress on the other hand. the purpose of this study was to investigate the process of formation of professional development resulting from the study to achieve a model and how the extracted components affect professional development. methods: the research method was qualitative using phenomenological approach. the study population included all lesson studier teachers who had achieved success in the field of study, as well as experts who had written articles and books on study. using purposive sampling method and after conducting ten semi-structured interviews, we achieved theoretical saturation in the data. findings: after analyzing the content of the interviews, five main categories emerged, including approach, culture, technical core, contextual factors and consequences, and finally the research model was drawn based on a systemic approach. the study takes place in the context of a specific culture with participatory and critique characteristics. the goal-oriented learning approach is process-oriented, creativity-oriented, and with areas such as teacher reflective thinking, communication, research, and problem solving, it leads to the improvement of teaching methods, facilitating, and deepening to learning and learner. finally, the model presented in the form of a focus group was validated. conclusion: the results of these processes have consequences for the teacher and the student such as professional development, job satisfaction, and enjoyment of learning in school.