شناسایی عوامل، ملاک‌ها و نشانگرهای تسهیل‌کننده و بازدارندۀ کیفیت روابط میان‌فردی کارکنان مدارس ابتدایی: مطالعه‌ای به روش پدیدارشناختی

هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل، ملاک‌ها و نشانگرهای تسهیل‌کننده و بازدارندۀ کیفیت روابط میان‌فردی کارکنان مدارس ابتدایی‌ است، که با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناختی توصیفی انجام ‌شد. میدان پژوهش، مدارس ابتدایی بجنورد بود. شرکت‌کنندگان شامل معلمان، مدیران و معاونان بودند که از طریق نمونه‌گیری ملاکی انتخاب‌ شدند. داده‌ها با استفاده از فن مصاحبۀ نیمه‌ساختارمند گردآوری‌شد. تحلیل داده‌ها بر اساس راهبرد کُلایزی انجام‌شد. به‌منظور افزایش اتکاپذیری، تاییدپذیری، باورپذیری صحت‌داده‌ها، از شیوه‌های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره‌گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تایید آن‌ها»، و «درگیری طولانی‌مدت» استفاده شد. مرور متوالی مصاحبه‌ها به شناسایی و دسته‌بندی سه مضمون اصلی در قالب عوامل اجتماعی، فردی و آموزشی، 20 ملاک و 48 نشانگر منجر‌گردید. عامل اجتماعی با نُه ملاک (پنج ملاک تسهیل‌کننده و چهار ملاک بازدارنده) «توجه‌کردن به درخواست‌های همدیگر، همکاری‌ کارکنان در فعالیت‌های مربوط به مدرسه، برگزاری برنامه‌های خارج از مدرسه، احوال‌پرسی با همدیگر، رعایت حقوق یکدیگر، حمایت‌نکردن از یکدیگر، بدعهدی معلمان نسبت به مدیر، صحبت‌های کنایه‌آمیز و پارتی‌بازی مدیر»، عامل فردی با‌ 7 ملاک (سه ملاک تسهیل‌کننده و چهار ملاک بازدارنده) «انعطاف‌پذیری در اجرای قوانین مدرسه، محبت به یکدیگر، درستکاری در انجام‌ وظایف، خشونت، شوخی‌های بی‌حدومرز، سخن‌چینی و رفتارهای حسادت‌آمیز»، و عامل آموزشی با 4 ملاک (یک ملاک تسهیل‌کننده و سه ملاک بازدارنده) «تشویق‌کردن، نداشتن توانایی و مهارت لازم در تدریس، ارزشیابی دانش‌آموزان و ارزشیابی ‌معلم»، تشکیل‌ شد. استفاده از عوامل، ملاک‌ها و نشانگرهای شناسایی‌شده، زمینۀ لازم برای ساخت ابزارهای سنجش، ارزشیابی کیفیت روابط بین‌فردی در مدارس و ارتقای آن را تسهیل ‌می‌کند.

facilitating and inhibiting factors, criteria and indicators of the quality of interpersonal relationships in the primary school staff: a phenomenological study

improving the quality of relationships in schools is one of the most important strategies to improve school space and enhance the teaching-learning process. the present study aimed to identify facilitating and inhibiting factors, criteria and indicators of the quality of interpersonal relationships in the primary school staff. the study in terms of purpose is practical and applied with a qualitative approach and phenomenological method. the study setting was the primary schools in bojnourd. participants included teachers, principals and assistants who were selected from the criterion sampling. the data are collected via semi-structured interviews and were analyzed using the colaizzi strategy. in order to increase the credibility, transferability, dependability and confirmability of the data, peer debriefing, explaining the exact details of the data collection and analysis process, and long-term immersion were utilized.the sequential review of the interviews led to the identification and classification of three main themes in the form of social, individual and educational factors, 20 criteria and 48 indicators. the social factor was set up with 9 criteria(five facilitating criteria and four inhibiting criteria) of paying attention to each other’s requests, collaboration of employees in school-related activities, meeting outside school programs, greeting each other, respecting each other’s rights, not supporting each other’s, breach commitments to principal, the appointments of teachers and nepotism of principal”, individual factor with 7 criteria (three facilitating criteria and four inhibiting criteria)“flexibility in implementing school rules, compassion for each other, honesty in performing duties, violence, the overwhelming jokes, tale-bearing, jealous behaviors” and the educational factor was created with 4 criteria (one facilitating criteria and three inhibiting criteria) persuasion, lack of ability and skill in teaching, student evaluation and teacher evaluation”. the use of identified factors, criteria and indicators facilitates the development of measuring tools and improving the quality of interpersonal relationships in schools.