مقایسۀ اثربخشی دو روش آموزشی ایفای نقش و پرسش‌و‌پاسخ بر تفکر انتقادی و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان دختر اول دبیرستان

هدف از این پژوهش مقایسۀ اثربخشی دو روش آموزشی ایفای نقش و پرسش‌و‌پاسخ بر تفکّر انتقادی و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان دختر اول دبیرستان است. این مطالعه از نوع نیمه‌آزمایشی است و در اجرای آن از طرح چندگروهی پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعۀ آماری این پژوهش کلیۀ دانش‌آموزان دختر پایۀ اول مقطع متوسطه دولتی منطقۀ دو شهر تهران بود؛ به این صورت که از بین 35 دبیرستان دخترانۀ این منطقه یک دبیرستان به‌تصادف انتخاب شد. این دبیرستان (هدی) شش کلاس پایۀ اول با 195 دانش‌آموز داشت. پرسشنامۀ تفکر انتقادی واتسون گلیزر (1980) و پرسشنامۀ مسئولیت‌پذیری نعمتی (1378) بر روی این 195 نفر اجرا شد. 45 دانش‌آموزی که یک نمره انحراف استاندارد پایین‌تر از میانگین داشتند به‌طور تصادفی به دو گروه آزمایش و گروه کنترل تقسیم شدند. برنامۀ آموزش ایفای نقش با گروه آزمایشی اول، برنامۀ آموزشی پرسش‌و‌پاسخ با گروه آزمایشی دوم، هریک به‌مدت ده جلسه، هفته‌ای دو جلسه و هر جلسه یک ساعت کار شد. در گروه کنترل هیچ‌گونه اقدامی صورت نگرفت. از هر سه گروه پس‌آزمون گرفته شد. نتایج نشان داد که هردو روش ایفای نقش و پرسش‌و‌پاسخ بر مسئولیت‌پذیری و تفکر انتقادی دانش‌آموزان اثربخش بوده است. به‌منظور افزایش مسئولیت‌پذیری و تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایۀ اول مقطع متوسطه، معلمان می‌توانند از روش ایفای نقش و پرسش‌و‌پاسخ استفاده کنند.

Comparing Effectiveness of Two Educational Methods: Role Playing and Question Method on Responsibility and Critical Thinking of the First Female High school Students

This is an experimental study in which multiple group patterns with pretest and posttest with control group is used. The population of this study consists of all first grade female high school students of a governmental school in area 2 of Tehran city. One high school was randomly selected between 35 high schools. This high school (Hoda) had 6 first grade class and 195 students. Watson Glaser critical thinking questionnair (1980) and Ne'maati responsibility questionnaire (1378) was performed on 195 students. Fortyfive students who had one standard deviation below the average score were randomly devided into two experimental groups and one control group. The results showed that both methods, Q & A and role playing, were effective on critical thinking and responsibility. In order to increase responsibility and critical thinking of first grade high school students, teachers can use role playing and Q & A method.