تحلیل مبانی فلسفی تربیت اخلاقی از منظر امام علی(ع) در نهج‌البلاغه و ارائه الگوی تربیت اخلاقی

زمینه و هدف: تربیت اخلاقی به منزله یکی از جلوه های متعالی تعلیم و تربیت که هدف عمده آن رشد اخلاقی کودکان است، امری است که مربیان و معلمان ناچارند مستقیم و غیرمستقیم بدان توجه کنند. لذاهدف از این پژوهش ارائه الگوی مطلوب مبانی فلسفی تربیت اخلاقی از منظر امام علی(ع) در نهج البلاغه می باشد.روش: پژوهش از نوع کیفی و روش آن تحلیل محتوا از نوع قیاسی می باشد. برای انجام تحقیق از کتاب ها، مقالات و منابع پژوهشی نوشته شده توسط پژوهشگران پیرامون تربیت اخلاقی، سبک زندگی اسلامی استفاده شده است. پژوهش مذکور با تکیه بر روش تحلیل اسنادی و تحلیل مضمون، تربیت معنوی، اهداف و اصول آن را بر اساس آموزه های امام علی(ع) مورد بررسی قرار داده است. برای تحلیل محتوا از رویکردی خاص برای تحلیل داده ها استفاده می شود که این رویکرد خاص عمدتاً ناشی از نحوه تلقی از موضوع تحلیل(محتوا) می باشد.یافته ها: در این پژوهش با بررسی چهار بعد فلسفی نتایج حاکی از آن است که مبانی فلسفی تربیت اخلاقی از منظر امام علی(ع) در نهج البلاغه عبارت است از: معرفت شناختی(اصل اعتدال، پرورش ابعاد وجودی شخصیت، اصل تفکر، اصل تدرج و تمکن، اصل تسهیل، تربیت عقلانی)، هستی شناسی(احترام به شخصیت فرزند، اصل محبت، شیوه الگویی، اهداف واسطه ای تربیت اخلاقی، اصل همکاری، اصل دوستی و اصل ترویج و تلاش)، انسان شناختی(رسیدن به مقام اطاعت و عبودیت الهی، آگاه کردن کودک از پایگاه وجودی خویش در جهان، رسیدن به مقام اطاعت و عبودیت الهی، اصل عدالت، همراهی امور اخلاقی با خاطرات خوشایند، اصل رستگاری و حقیقت جویی، اصل تعهد، تشویق و تنبیه، آگاه کردن کودک از پایگاه وجودی خویش) و ارزش شناختی(مسئولیت، تداوم، فضل و اصل تذکر).نتیجه‌گیری: امام علی(ع) بر این باور است که بنیادی ترین رکن در تکامل فرد و جامعه، تفکر و معرفت است که این تفکر و معرفت باعث خودشناسی در انسان می شود و رسیدن به کمال فردی و اجتماعی بدون رنج اندیشیدن و بهره مندی از دانش ممکن نیست. رشد و پیشرفت یک جامعه در هر بعدی از ابعاد، نتیجۀ رشد معارف مربوط به آن بخش و متناسب با آن است.

analyzing the philosophical foundations of moral education from the perspective of imam ali (a.s.) in nahj al-balagheh and presenting a model of moral education

purpose:moral education is one of the sublime manifestations of education, the main goal of which is the moral development of children. sogoal of this the purpose of this research is to present the ideal model of the philosophical foundations of moral education from the perspective of imam ali (a.s.) in nahj al-balagha.method: the research is of qualitative type and its method is content analysis of comparative type. books, articles and research resources written by researchers about moral education and islamic lifestyle have been used to conduct the research. based on the method of document analysis and content analysis, the mentioned research has examined spiritual education, its goals and principles based on the teachings of imam ali (as). for content analysis, a special approach is used for data analysis, and this special approach is mainly due to the way the subject of analysis (content) is perceived.findings: in this research, by examining four philosophical dimensions, the results indicate that the philosophical foundations of moral education from the perspective of imam ali (a.s.) in nahj al-balagha are: epistemological (principle of moderation, development of existential aspects of personality, the principle of thinking, the principle of gradualness and ability, the principle of facilitation, rational education), ontology (respect for the child’s personality, the principle of love, the exemplary method, the intermediate goals of moral education, the principle of cooperation, the principle of friendship and the principle of promotion and effort), anthropological (reaching the position of obedience and divine worship, making the child aware of his existence base in the world, reaching the position of obedience and divine worship, the principle of justice, accompanying moral affairs with pleasant memories, the principle of salvation and truth-seeking, the principle of commitment, encouraging and punishing, informing the child of his existence base) and cognitive values (responsibility, continuity, grace and principle of reminder).results:imam ali (a.s.) believes that the most fundamental pillar in the evolution of the individual and society is thinking and knowledge, that this thinking and knowledge causes self-knowledge in man and reaching personal and social perfection without thinking and benefiting. it is not possible from knowledge. the growth and progress of a society in every dimension is the result of the growth of knowledge related to that sector and appropriate to it.