چارچوب تبیینی وجوه تحلیلی انواع اثربخشی برنامه‌های درسی آموزش عالی بر اساس رویکرد راهبردی: مطالعه کیفی

چکیدهزمینه و هدف: اثربخشی نظام آموزش عالی زمانی محقق می‌شود که اهداف و رسالت های آموزش عالی و زیرسیستم های آن در سطح مورد انتظار تحقق یابد. در واقع اثربخشی، بررسی میزان موثر‌بودن اقدامات انجام‌شده برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده است. هدف پژوهش حاضر تدوین چارچوب تحلیلی، تبیینی ارزشیابی اثربخشی برنامه های درسی آموزش عالی بر اساس رویکرد راهبردی بود.روش: روش مورد استفاده مطالعه موردی کیفی و مشارکت‌کنندگان بالقوه، اعضای هیات علمی در رشته برنامه ریزی درسی در دانشگاه های دولتی ایران بودند که با استفاده از رویکرد هدف‌مند و با روش انتخاب صاحب‌نظران کلیدی با 17 نفر به‌عنوان نمونه مصاحبه و تحلیل داده ها با استفاد از فن تحلیل مضمون و تشکیل شبکه مضامین صورت گرفت. همچنین با استفاده از معیارهای اعتبارسنجی قابل قبول بودن و قابل اعتماد بودن اعتبار شبکه مضامین مورد تایید قرار گرفت.یافته‌ها: بر اساس تجارب و بینش حاصل از اجرای این پژوهش، در جهت تبیین هر‌چه بیشتر سه نوع اثربخشی بر اساس رویکرد راهبردی با چهار مولفه کلیدی محیط‌گرایی، آینده‌محوری، کل‌نگری و پویایی چارچوب تبیینی مشتمل بر برخی وجوه تحلیلی تفکیکی در عین حال مکمل شامل ابعاد قابلیت، فعلیت و عاملیت، ضرورت شمولیت و تعامل توام انواع اثربخشی در برنامه‌های درسی آموزش عالی مشخص گردید.نتیجه گیری: هر یک از انوع اثربخشی شرایط، ویژگی و مختصات خاص خود را دارند، و هر یک به تناسب ویژگی‌هایی که دارد، منجر به تحقق خروجی و نتایج نهایی متفاوتی می شود. بنابراین دوراندیش به‌همراه اقدام موثر بر اساس بازخوردهای دریافت‌شده از کلیه متخصصان و صاحبان تعلیم و تربیت تحقق مطلوبیت های ذکر شده را محقق می‌سازد.

An Explanatory Framework for Analytical Aspects of Higher Education Curricula Effectiveness Types Based on a Strategic Approach: A Qualitative Research

AbstractPurpose: The effectiveness of the higher education system is achieved when the goals and missions of higher education and its subsystems are achieved at the expected level. In fact, effectiveness is the study of the effectiveness of activities performed to achieve predetermined goals. The aim of the present study was to develop an analytical framework explaining the effectiveness of higher education curricula based on a strategic approach. Method: The method used was qualitative case study and potential participants were faculty members in curriculum planning field at Iranian state universities, using a targeted approach and a methodology to select key experts with 17 individuals, for example, interviews and data analyzes Using the theme analysis engine and forming a network of themes, themes were taken. Also, using validation criteria, the content validity and credibility of the content network were approved. Findings: Based on the experiences and insights generated by this research, in order to further explain three types of effectiveness based on a strategic approach with four key components of environmentalism, the future orientation, refinement and dynamics of the explanatory framework including some analytical aspects of the division meanwhile, the complement has been identified, including the dimensions of capabilities, actuality and agency, the necessity of inclusion and interaction of various types of effectiveness in higher education curricula.Conclusion: Each type of effectiveness has its own conditions, characteristics, and coordinates, and each, depending on its characteristics, leads to different outputs and different end results. Therefore, farsightedness, along with effective action based on the feedback received from all experts and educators, achieves the realization of the mentioned benefits.