تحلیل توزیع فضایی هزینه و درآمد خانوارهای روستایی در ایران

هدف: هدف مقاله، بررسی نحوه توزیع هزینه و درآمد خانوارهای روستایی در استان‌های کشور و تحلیل توزیع فضایی است. روش: روش تحقیق حاضر برحسب هدف از نوع مطالعات کاربردی و برحسب روش گردآوری اطلاعات از نوع اسنادی است که از داده‌های مرکز آمار ایران استفاده شده است. به منظور بررسی توزیع فضایی هزینه و درآمد خانوار روستایی از نرم‌افزار arcgis10.2 استفاده شد. در مطالعه حاضر با استفاده از روش فراتحلیلی و بهره‌گیری از داده‌های آماری مرکز آمار ایران به بررسی نابرابری‌های درآمدی خانوارهای روستایی در دوره زمانی 1391-1375 در سطح استان‌های کشور پرداخته شده است.یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که مقدار هزینه خانوار روستایی از 1/56 درصد در سال 1365 به 1/41 درصد در سال 1380 و 2/31 درصد در سال 1390 در جهت مثبت کاهش یافته است و از طرفی روستاییان با تغییر در الگوی مصرف خود (از هزینه خوراکی به غیرخوراکی و دخانی) از سطح زندگی بهتر و مطلوب‌تری برخوردار شده‌اند؛ به‌ طوری که رشد هزینه غیرخوراکی و دخانی به خوراکی و دخانی در سال 91 نسبت به سال 90 حدود 39 درصد بوده است، در حالی که در همین بازه زمانی هزینه خوراکی و دخانی تنها 3/22 افزایش رشد داشته است. همچنین، طی این دوره زمانی از سهم مشاغل کشاورزی در تامین منابع درآمدی خانوارهای روستایی کاسته شده و بیشتر به سهم مشاغل غیرکشاورزی و متفرقه افزوده شده است. راهبردها: براساس یافته‌های تحقیق می‌توان گفت بهترین راهبرد برای توزیع فضایی مناسب درآمدها نگرش فضایی به ساختار سکونت گاه‌های روستایی در حدود و ثغور منطقه‌ای و یا ناحیه‌ای، توان‌مندسازی روستاها و روستاییان، تغییر در نقش دولت (دولت برنامه‌ریز به دولت تسهیلگر)، ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی و برنامه‌ریزی یک‌پارچه با توجه به توان‌های مناطق مذکور است.راهکارهای عملی: می توان به صورت خلاصه به برخی از مهم ترین عوامل موثر در بهبود وضع اقتصادی روستاییان اشاره کرد. درگیرکردن روستاییان در بهبودبخشیدن به اوضاع اقتصادی با کمک‌ها و تسهیلگری‌‌های حکومت مرکزی، ایجاد نواحی صنعتی در روستاها با توجه به توان و سطح دانش بومیان، ایجاد مناطق آزاد تجاری در نواحی روستایی مرزی کشور و دادن تعرفه‌هایی برای تجارت روستاییان مرزنشین و غیره.اصالت و ارزش:. یافته های این تحقیق با توجه به عوامل دارای اولویت می تواند مورد استفاده و توجه دست‌اندرکاران و کنشگران این عرصه قرار گیرد.