اثرات اجرای طرح هادی بر توسعه کالبدی سکونتگاه‏های روستایی (مطالعه موردی: بخش ثمرین در شهرستان اردبیل)

هدف: تهیه و اجرای طرح هادی روستایی، از مهم ترین اقدامات انجام شده در زمینه بازسازی، توسعه و ارتقای محیط های مسکونی و سالم سازی محیط زیست روستاییان است که جنبه کالبدی فیزیکی دارد. بنابراین، هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزش‌یابی اثرات اجرای طرح هادی بر ارتقای شاخص های توسعه کالبدی سکونتگاه‏های روستایی است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت، از نوع کاربردی بوده و در زمره تحقیقات ارزش‌یابی قرار می‌گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل هفت روستای دارای طرح هادی اجراشده در بخش ثمرین (شهرستان اردبیل) بوده و دیدگاه ساکنان ارزیابی شده است. اطلاعات و داده های میدانی از طریق مشاهده و پرسش نامه گردآوری شد و در نرم‌افزارهای excel و spss پردازش شده و با استفاده از آزمون آماری کای اسکوئر تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که میانگین اثرات اجرای طرح هادی بر توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی در حد «متوسط تا زیاد» بوده است. با بررسی شاخص های توسعه کالبدی در روستاهای مطالعاتی، شاخص «معابر و کانال های دفع آب های سطحی» متوسط و شاخص های «مسکن و ساخت‌وسازهای روستایی»، «کیفیت نظام کاربری زمین روستایی و مکان‌گزینی» و «کیفیت دسترسی به خدمات» در حد «زیاد» ارزیابی شده است. در نهایت، می توان گفت که اجرای طرح هادی بر توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی محدوده مطالعاتی تاثیر قابل توجهی داشته و در این زمینه موفق عمل کرده است. راه‌کارهای عملی: نظارت ویژه و مستمر کارشناسان بنیاد مسکن بر عملیات اجرایی پیمان‌کاران، تشویق و حمایت از موسسات تامین و توزیع مصالح ساختمانی در نواحی روستایی، تغییر دیدگاه بنیاد مسکن از نگاه کمّی گرایانه به تهیه و اجرای طرح و مبنا قرار گرفتن کیفیت و برگزاری کلاس های توجیهی نگه‌داری از پروژه‌های اجراشده توسط شورا و دهیار از جمله رهیافت های عملی این تحقیق است. اصالت و ارزش: ارزیابی عملکرد طرح های هادی روستایی اقدامی ارزنده در راستای توسعه و هم‌چنین، ازبینبردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت این طرح ها است. با این حال، با توجه به فعالیت های انجام‌شده از سوی بنیاد مسکن استان و شهرستان اردبیل در محیط های روستایی، تا به حال هیچ گونه ارزیابی از اثرات این فعالیت‎ها در محدوده مطالعاتی انجام نگرفته و نقاط قوت و ضعف این طرح‌ها بررسی نشده است. بنابراین، پژوهش حاضر، اثرات اجرای این طرح‏ها را مورد توجه و ارزش‌یابی قرار داده است.