بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی استان گلستان

هدف: به‌‌کارگیری سازمان‌ها و نهادهای محلّی یکی از رویکردهای مدیریّتی در جوامع روستایی است که در برهه‌هایی از تاریخ توسعه روستایی کشور مورد توجّه واقع شده است. در این راستا تعاونی‌های دهیاری در بسیاری از نواحی تشکیل شده است و نقش بسیار موثّری در تسهیل خدمات دهیاری‌ها داشته است. این تحقیق با هدف بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی استان گلستان انجام شده است.روش: تحقیق حاضر بر مبنای راهبرد پیمایش پرسش نامه‌ای به انجام رسیده است. جامعه آماری تحقیق شامل دهیاران عضو شرکت تعاونی‌های دهیاری استان گلستان به تعداد 830 نفر است. به روش فرمول کوکران تعداد نمونه‌ها 118 نفر تعیین شد و از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در سطح 9 شرکت تعاونی دهیاری جهت انتخاب نمونه‌ها استفاده شد. اعتبار پرسش نامه به عنوان ابزار گردآوری داده‌ها، از طریق سه نفر از کارشناسان شاغل در شرکت تعاونی‌ دهیاری در استان گلستان و سه نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه و پایایی آن از طریق محاسبه آلفای کرونباخ برای کارکرد عمرانی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگیاجتماعی به ترتیب 928/0، 840/0، 908/0 و 908/0 محاسبه شد و مورد تایید قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج رتبه‌بندی مهم‌ترین کارکردهای شرکت‌های تعاونی دهیاری نشان داد که مواردی مانند «مشارکت در ساخت و بهینه‌سازی مسکن روستایی» در زمینه کارکرد عمرانی، «سرمایه‌گذاری در جهت بهبود تولیدات کشاورزی و صنعتی» در زمینه کارکرد اقتصادی، «تسطیح معابر روستا» در زمینه کارکرد خدماتی و «تربیت مدیران آشنا به شرایط روستا و سازمان‌های محلّی» در زمینه کارکرد فرهنگیاجتماعی اولویّت بالایی داشتند. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای نشان داد که کارکردهای مختلف این شرکت‌ها در توسعه روستایی در ناحیه مورد مطالعه کم‌تر از حدّ متوسط یا نامناسب است. نتایج آزمون فریدمن هم نشان داد که تاثیر کارکردها متفاوت نیست و از اولویّت یکسانی برخوردار هستند. نتایج آزمون t مستقل برای مقایسه کارکردهای تعاونی دهیاری در بین بخش‌ها نشان داد که کارکردهای تعاونی دهیاری در بخش مرکزی هر شهرستان وضعیّت بهتری داشتند. نتایج آزمون کروسکال والیس جهت مقایسه کارکردها بر حسب سابقه تاسیس نشان داد که کارکرد تعاونی‌های دهیاری برحسب قدمت آن ها تفاوت معنی داری داشتند. در هر چهار زمینه (عمرانی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگی اجتماعی)، تعاونی‌هایی که قدمت بالاتری داشتند، کارکردهای بهتر و موثّرتری نیز ارائه کرده‌اند. نتایج آزمون کروسکال والیس جهت مقایسه کارکردها در بین شهرستان‌ها نشان داد که در زمینه کارکردهای عمرانی و خدماتی شهرستان گرگان وضعیّت بهتری داشته است و در زمینه کارکردهای اقتصادی و فرهنگی اجتماعی شهرستان کردکوی وضعیّت بهتری داشته است.محدودیّت‌ها/ راهبردها: تمرکز این تحقیق بر بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی بود. بنابراین، انتظار می رود پژوهش های آینده به شناسایی راه‌کارهای ارتقای عملکرد نقش و کارکردهای این تعاونی ها بپردازند.راه‌کارهای عملی: با توجّه به یافته‌ها، هم‌کاری بخشداری برای تامین ماشین‌آلات مورد نیاز، واگذاری پروژه‌های عمرانی و تامین نیروهای متخصّص، حمایت شورای بخش در تامین مالی، هماهنگی همه شوراها و دهیاران با تعاونی دهیاران، تاسیس صندوق مالی، بیمه و غیره وابسته به تعاونی دهیاری، برنامه‌ریزی برای برقراری ارتباط موثّر و نشست‌های مشورتی بین تعاونی‌های دهیاران در سطح شهرستان، استان و کشور جهت بهبود نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری موثّر است.اصالت و ارزش: شناخت نقش و کارکرد تعاونی‌های دهیاری در توسعه روستایی استان گلستان و ارائه پیشنهادهایی برای ارتقای عملکرد این نوع تعاونی‌ها، اصالت و ارزش اصلی این تحقیق است.