ارزیابی آسیب‌پذیری مساکن روستایی در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران در استان فارس

هدف: هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی آسیب پذیری سکونت‌گاههای روستایی استان فارس (ارزیابی مسکن و جمعیت) در برابر زلزله با رویکرد مدیریت بحران است. روش: پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی و با رویکرد کاربردی، با استفاده از منابع کتاب‌خانه ای و اطّلاعات آماری سال 1390 انجام و داده ها با نرم افزار سیستم اطّلاعات جغرافیایی و اکسل، تجزیه‌وتحلیل شده است. پهنه بندی خطر با استفاده از سه معیار زلزله، گسل و لیتولوژی در محیط سیستم اطّلاعات جغرافیایی انجام شده و وزن دهی به معیارها نیز با روش فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی صورت گرفته است. معیارهای مورد استفاده برای ارزیابی مسکن، شامل قدمت بنا، مصالح به‌کاررفته در ساخت بنا، مساحت قطعات مسکونی، تراکم جمعیتی، تراکم واحد مسکونی و تراکم خانوار در واحد مسکونی می باشند.یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان می دهد که بیش از 80 درصد از مساحت استان، 86 درصد از جمعیت و بیش از 85 درصد از مسکن روستایی که عمدتاً غیرمقاوم، فرسوده و کوچک مقیاس در پهنه های پرخطر قرار دارند. هم‌چنین شهرستان های لارستان، قیروکارزین و بوانات در اولویت بیش‌تری برای به سازی و نوسازی مسکن قرار دارند. محدودیت‌ها/ راهبردها: از جمله محدودیت های پژوهش، عدم دسترسی به اطّلاعات دقیق سازه ای مسکن روستایی برای انجام مدل‌سازی زلزله در منطقۀ مورد مطالعه و عدم هم‌کاری متخصصّان مرتبط در تکمیل پرسش‌نامه های تحقیق است. هم‌چنین الزامات به‌سازی و نوسازی مسکن و رعایت استانداردهای لرزه ای باید در راس برنامه ریزی های روستایی و مدیریت بحران قرار گیرد.راه‌کارهای عملی: با توجّه به نتایج به دست آمده، باید نوسازی مساکن روستایی غیرمقاوم با نظارت دقیق و با توجّه به آیین نامۀ لرزه ای و ضوابط آن و هم‌چنین با توجّه به اولویت بندی شهرستان ها انجام شود. اصالت و ارزش: اهمّیّت پژوهش حاضر در این است که پهنه بندی خطر زمین لرزه و ارزیابی سکونت‌گاه‌های روستایی استان فارس، علاوه بر مشخص‌کردن محدوده های پرخطر، به برنامه ریزان کمک می کند که برنامه ریزی های دقیق تری را در نواحی بحرانی جهت کاهش خسارات ناشی از بحران زلزله تدوین کنند.