تحلیلی بر تجاری‌ شدن کشت توت ‌فرنگی و عوامل موثّر بر آن در شهرستان مریوان

هدف: مطالعۀ حاضر در پی شناسایی ابعاد و مولّفه‌هایی برای ارزیابیِ و سنجش میزان تجاری‌شدن کشت و پرورش توت‌فرنگی به عنوان اصلی‌ترین و تخصّصی‌ترین محصول کشاورزی در شهرستان مریوان و بررسی و معرّفی عوامل و متغیّرهای موثّر بر آن بوده است. روش: جامعۀ آماری تحقیق را بهره برداران توت‌فرنگی‌کار شهرستان تشکیل داده و از آن میان، تعداد 191 بهره‌بردار به عنوان نمونۀ آماری تعیین و با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی، انتخاب شدند. هم‌چنین، با انجام عملیات میدانی، داده‌های مورد نیاز گردآوری شد. سازۀ «تجاری‌شدن کشت و تولید توت‌فرنگی» به عنوان متغیّر وابسته، با هفت مولّفۀ سطح زیرکشت، تخصّصی‌بودن کشت، افزودن به سطح زیرکشت محصول، میزان فروش سالانۀ محصول تولیدشده، عملکرد محصول، تعداد چین (برداشت) و بسته‌بندی محصول تولیدشده، عملیاتی شد. یافته‌ها: وضعیت اقتصادی و معیشتیِ خانوار، عوامل فنّی (شامل مکانیزاسیون، آبیاری و ساختارِ غیرخانوادگیِ نیروی کار)، کیفیت و مدیریت اراضی، بیمۀ محصول، آموزش‌های غیررسمی و حرفه‌ای‌، رضایت‌مندی و امید به آیندۀ شغلی و حمایت‌های نهادی دولتی، متغیّرهایِ دارای تاثیر معنی‌دار با قدرت تبیینِ 64 درصد از واریانس تجاری‌شدن کشت توت‌فرنگی در شهرستان مریوان بوده‌اند. محدودیت‌ها: کاستی آمارها و پایگاه‌های دادۀ منطقه‌ای و برخی مشکلات میدانی، محدویت‌هایِ عمده برای دسترسی به داده‌های مورد نیاز مطالعه بوده‌اند. راه‌کارهای عملی: شیوه‌های نوین پرورش محصول، استفاده از ارقام پربازده و مرغوب، استفاده و ارتقای روش‌ها و تجهیزات بسته‌بندی و بازاررسانی، آموزش، تشکّل‌های تعاونی، صنایع تبدیلی و تکمیلیِ مناسب ‌مقیاس، قیمت تضمینی و گسترش چتر بیمه‌ای محصول توت‌فرنگی، الزامات رانش نظام بهره‌برداری و تولید توت‌فرنگیِ منطقه به سمت شیوه‌های تجاری و موفّقیت آن به شمار می‌روند. اصالت و ارزش: «تخصّصی‌شدن» الگوی کشت محصولات با توجّه به اقتضائات متفاوت مناطق مختلف جغرافیایی، راهبردی برای «تجاری‌سازیِ نظام‌های بهره‌برداریِ خرد زراعی» است که تاکید و وابستگی چندانی به عامل زمین و به‌ویژه بزرگیِ مقیاس آن ندارد.