سطح‏بندی ریسک منابع آب آشامیدنی روستاهای تیپ کوهستانی با استفاده از تکنیک تاپسیس و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: دهستان بررود شهرستان کاشمر)

هدف:کمبود آب آشامیدنی سالم به خصوص در کشورهای رو به رشد همچون کشور ما، به عنوان یکی از معضلات اساسی مطرح است. عدم کنترل در کیفیت و میزان برداشت و مصرف بی‏رویه آن می‏تواند، این معضلات را تشدید کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و سطح‏بندی ریسک‏هایی که منابع آب آشامیدنی را در مراکز روستایی دهستان بررود شهرستان کاشمر تهدید می‏کنند،انجامگردید.روش:روش تحقیق توصیفی– تحلیلی مبتنی بر استفاده از مدل و آزمایش های تجربی انجام گرفته است. جامعه آماری شامل 10 درصد جمعیت روستاهای منطقه، دهیاران و مسیولین آب و فاضلاب می باشد. شاخص‏های ریسک منابع آب آشامیدنی با استفاده از روش سلسله مراتب زوجی، وزن‏دهی و براساس مدل تاپسیس رتبه‏بندی شد و سطح‏بندی مراکز روستایی در پنج سطح شامل؛ روستاهای با ریسک بسیار بالا، ریسک بالا، ریسک متوسط، ریسک کم و ریسک بسیار کم صورت گرفته است.یافته ها:نتایجتحقیقنشانمیدهد که روستای قراچه بالاترین رتبه و روستای خرو پایین‏ترین رتبه را به لحاظ ریسک منابع آب آشامیدنی داشته‏اند. روستاهای تجرود و طرق نیز در رتبه‏های سوم و چهارم قرار گرفته‏اند. هم‏چنین مراکز روستایی مورد مطالعه با توجه به رتبه‏بندی صورت گرفته به پنج سطح از نظر ریسک مخازن و شبکه توزیع آب آشامیدنی تقسیم شدند که در سطح یک روستاهای قراچه و تجرود با ریسک بسیار کم و در سطح پنجم روستاهای کریز و خرو با ریسک بسیار زیاد، سطح‏بندی شده است. نتیجه نهایی مدل ahp نشان داد که عامل باکتریولوژیکی آب با وزن 197/0 بیشترین اهمیت را در مقایسه با دیگر عوامل داشته و هم‏چنین عوامل مدیریتی که در ارتباط مستقیم با نهاد مدیریت روستا می‏باشند، با وزن 160/0 در رتبه دوم اهمیت قرار دارند.محدودیتها/ راهبردها: عمده ترین محدودیت تحقیق حاضر، عدم دسترسی به آمار و اطلاعات در مورد کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب است.راهکارهای عملی: شناخت ویژگی‏های مربوط به منابع آب آشامیدنی در جوامع روستایی با تاکید بر رویکرد مدیریت ریسک، به صاحب نظران و برنامه‏ریزان، کمک و یاری می‏ رساند تا مدیریت منابع آب روستایی همگام با مشارکت مردم، به نحو مطلوب تحقق یابد. از طرف دیگر، ارایه آموزش‏های مورد نیاز در سطوح مختلف از افراد روستایی تا سطوح مدیریتی و ارایه راهکارهای عملی برای رفع مشکل آب، می‏تواند در مدیریت منابع آب روستایی تاثیر بسزایی داشته باشد. اصالت و ارزش: نوآوری مقاله در بررسی میزان ریسک منابع آشامیدنی بر اساس مدل ها و آزمایش های تجربی، به ویژه در روستاهای تیپ کوهستانی، است که این نوع روستاها با مشکلات بسیاری در این زمینه مواجه می باشند.