تحلیل تاثیرات گردشگری بر کیفیت زندگی روستاییان (مطالعۀ موردی: بخش اورامان شهرستان سروآباد)

هدف: هدف از پژوهش حاضر، سنجش تاثیرات گردشگری در تغییر سطح کیفیت زندگی روستاییان بخش اورامان شهرستان سروآباد، به عنوان یکی از محورهای پربازدید گردشگری استان کردستان و کشور است تا نتیجۀ آن، بررسی جامع وضع موجود تغییرات سطح کیفیت زندگی از دید ذی نفعان اصلی و تدوین برنامه‌های کاربردی جهت ارتقای سطح کیفیت زندگی ساکنان به واسطۀ گسترش گردشگری باشد. روش: به لحاظ نوع پژوهش، کاربردی بوده و از حیث روش انجام، توصیفی– تحلیلی می‌باشد. گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی مبتنی بر مصاحبه و توزیع پرسش‌نامه بوده است. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده و تعداد 380 پرسش‌نامه به صورت تصادفی ساده در میان سرپرستان خانوارهای روستاهای نمونه که به روش قرعه‌کشی انتخاب شده‌اند، توزیع شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین) و آزمون‌های آمار استنباطی (t تک‌نمونه‌ای و دو نمونه‌ای، تحلیل مسیر، تحلیل واریانس و آزمون توکی) انجام گرفته است. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان‌دهندۀ این واقعیت است که توسعۀ گردشگری موجب بهبود سطح کیفیت زندگی روستاییان این بخش شده است. همچنین، بعد اقتصادی در میان ابعاد دیگر، بیشترین تاثیر را در ارتقای سطح کیفیت زندگی روستاییان داشته است و بین روستاییانی که مشاغل وابسته به گردشگری دارند، با افرادی که مشاغل آن‌ها مرتبط با گردشگری نیست و بین روستاهایی که دارای گردشگران بیشتری نسبت به روستاهای دیگر هستند، تفاوت معنی‌داری در سطح کیفیت زندگی وجود دارد. محدودیت‌ها: رویکرد پایداری در مدیریت گردشگری منطقه حاکم نبوده و بهره‌برداری بیش از حد از محیط و عدم توزیع عادلانۀ منافع گردشگری، تضادها و تعارض‌هایی را ایجاد کرده است که در کوتاه‌مدت سبب کاهش کیفت زندگی روستاییان می‌شود. راهکارهای عملی: به‌کار‌گیری دید سیستمی در مدیریت گردشگری منطقه همراه با تدوین برنامه‌هایی در سه بازه زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت، جهت ارتقای شاخص‌های تمام ابعاد کیفیت زندگی روستاییان، به‌ویژه بعد زیست‌محیطی برای حرکت در مسیر پایداری گردشگری و به منظور جلوگیری از رسیدن موقعیت گردشگری منطقه به مرحلۀ ظرفیت بحرانی. اصالت و ارزش: بررسی جامع شاخص‌هایی از کیفیت زندگی روستاییان که متاثر از توسعۀ گردشگری هستند و معرفی و بهره‌گیری از مدل‌هایی که تغییرات کیفیت زندگی را به واسطۀ توسعۀ گردشگری بررسی کرده‌اند، نوآوری این پژوهش بوده است که می‌تواند مورد استفاده سایر محققان و دست‌اندرکاران توسعه و مدیریت گردشگری باشد.