تحلیل عوامل اجتماعی- فرهنگی موثر بر گرایش روستاییان به کشاورزی پایدار (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بابلسر)

هدف: بخش کشاورزی سهم بالایی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه دارد؛ ولی با توجه به گستردگی فعالیت های آن، نه تنها ابعاد اقتصادی و زیست‌محیطی آن مورد توجه سیاست‌گذاری های جهانی قرار می گیرد؛ بلکه ابعاد اجتماعی و فرهنگی آن نیز به اندازۀ دیگر ابعاد حایز اهمیت است. توجه هم‌زمان به سه بعد مذکور را معمولاً در قالب کشاورزی پایدار مطرح میکنند، در حالی که غالب تحقیقات پیشین به دو بعد اول توجه کردند، مقالۀ حاضر بر بعد سوم؛ یعنی ابعاد اجتماعی تاکید کرده است. دو هدف اصلی این مقاله عبارت‌اند از: الف) شناخت میزان گرایش روستاییان نسبت به کشاورزی پایدار و ب) شناسایی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر این گرایش. روش: ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق، پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته بود و میزان پایایی سوالات بیش از 65 درصد برآورد شده است. جامعۀ آماری این تحقیق را روستاییان شهرستان بابلسر (مازندران)تشکیل می دهند. تعداد 140 نفر از کشاورزان به عنوان نمونۀ آماری برگزیده شدند. یافته‌ها: یافته های تحقیق نشان داد روستائیان نسبت به کشاورزی پایدار گرایش کمی داشتند. بررسی وضعیت نگرش زیست محیطی و پایبندی روستاییان به ارزش‌های زیست‌محیطی نیز مطلوب بود. سطح اعتماد اجتماعی روستاییان و نیز میزان بهره گیری از منابع اطلاعاتی متوسط رو به پایین بود. در بین عوامل مورد بررسی، نگرش زیست‌محیطی، ارزش های زیست‌محیطی و سن بر گرایش به کشاورزی پایدار، بیشترین تاثیر را داشتند. راهبردها: بر‌اساس نتایج این تحقیق، به منظور بهبود نگرش های طبیعت محور بر تقویت هنجارهای اخلاقی و هنجارهای ذهنی اجتماعی کشاورزان تاکید شد. علاوه براین، حمایت اقتصادی نهادهای مرتبط در امر کشاورزی از روستاییان، استفاده از نظرات و دیدگاه های روستاییان در امر نوسازی مراحل کاشت، داشت و برداشت، تقویت مدیریت دانش‌افزایی افراد بومی و محلّی نسبت به مخاطرات زیست‌محیطی و آلودگی های زیست‌ محیطی و تغییر باورهای مخالف فرآیند توسعۀ پایدار در روستا نیز حایز اهمیت است. اصالت و روش: دراین تحقیق سعی شده است برخی از عوامل اجتماعی و فرهنگی تاثیرگذار بر گرایش روستاییان به پایداری نظام های زراعی ارزیابی شوند، در حالی که در تحقیقات پیشین، بیشتر تاکید بر عوامل اقتصادی و معدودی از شاخص های اجتماعی؛ مانند تحصیلات بوده است.