سنجش سطح دارایی‌های معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان تایباد)

هدف: در رویکرد معیشت پایدار روستایی، هدف اصلی، اتکا بر دارایی‌ها و سرمایه‌های اصلی (انسانی، اجتماعی، مالی، طبیعی، نهادی و فیزیکی) موجود در روستا به عنوان منابع اولیه و اساسی تامین معاش روستایی است. بر این اساس، هدف این تحقیق، سنجش سطح دارایی های معیشتی و اولویت‌بندی روستاهای دهستان‌های دشت تایباد و کرات با هدف برخورداری از شاخص‌های معیشت پایدار می‌باشد. روش: نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده، توصیفی تحلیلی بوده و برای گردآوری داده‌ها از مطالعات کتاب‌خانه‌ای و میدانی استفاده شده است. حجم کل جامعۀ آماری 5079 خانوار روستایی بود که حجم جامعۀ نمونۀ مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 94 خانوار در 16 نقطۀ روستا بوده است که پس از اصلاح تعداد آن به 162 خانوار افزایش یافت. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری و همچنین، مدل ویکور استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین روستاهای مورد مطالعه از نظر برخورداری از دارایی‌های معیشتی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین، نتایج آزمون فریدمن نشان می دهد که سهم دارایی اجتماعی با میانگین رتبۀ 3.59 در مقایسه با سایر دارایی‌ها در بین روستاهای مورد مطالعه بیشتر است که نشان از یک‌پارچگی، همبستگی و انسجام اجتماعی در بین روستاهای مورد مطالعه است. دارایی انسانی نیز با میانگین رتبۀ 1.11، در رتبۀ آخر قرار می‌گیرد که نشان از مهاجرت نیروی‌های فعال و جوان روستایی می‌باشد. سایر دارایی‌ها به ترتیب اهمیت، شامل دارایی فیزیکی، دارایی طبیعی، دارایی مالی، دارایی نهادی و دارایی انسانی است. در نهایت، نتایج مدل تصمیم‌گیری ویکور با هدف اولویت‌بندی روستاهای مورد مطالعه از لحاظ برخورداری از دارایی‌های معیشتی نشان داد که روستای پشته و روستای رهنه از مجموعه روستاهای دهستان کرات در مقایسه با سایر روستاهای مورد مطالعه از نظر برخورداری از دارایی‌های معیشتی به ترتیب، در رتبۀ اول و رتبه آخر قرار گرفتند. محدودیت‌ها/ راهبردها: تنوع معیشتی در مناطق روستایی و نبود آمارهای رسمی از محدودیت‌های اصلی تحقیق بوده است. راهکارهای عملی: یکی از مهم‌ترین راهکارها، تاکید برنامه‌ریزان و مدیران روستایی به چند‌بعدی‌بودن معیشت روستاییان است. راهکار بعدی، تقویت دارایی‌های روستاییان در زمینه‌های مختلف است. راهکار سوم، تقویت نحوه و روش‌های استفاده از دارایی‌ها در روستاها می‌باشد. اصالت و ارزش: نوآوری مطالعه در بررسی و تحلیل دارایی‌های معیشتی در مناطق روستایی است که می تواند در پایدار‌سازی مناطق روستایی موثر باشد.