ارزیابی اثرات راهبرد اسکان مجدد پس از بلایای طبیعی در توسعۀ پایدار روستایی با استفاده از رهیافت تئوری زمینه ای (مطالعۀ موردی: روستاهای سیل زدۀ شرق گلستان)

هدف: مقالۀ حاضر درصدد است در یک مطالعۀ موردی با روش کیفی و بر‌اساس رهیافت نظریۀ زمینه ای، به ارزیابی اثرات راهبرد اسکان مجدد پس از بلایای طبیعی در توسعۀ پایدار جوامع مورد مطالعه اقدام کند. روش: در این پژوهش، سطح تحلیل شهر جدید فراغی و روستاهای جا‌به‌جا‌شده بق ‌قجه پایین، بق‌قجه بالا و قولاق کسن و واحد تحلیل مطلعان محلّی بوده‌ است. حجم نمونه به وسیلۀ روش گلوله برفی از بین مطلعان محلّی تعیین شده است. مصاحبه با افراد نمونه تا زمان دست‌یابی به اشباع نظریه ای ادامه پیدا کرد. در این پژوهش با اجرای نظام‌وار پنج مرحله، روش نظریۀ بنیانی و با پیوند دادن کدها (کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی)، مدل مفهومی روش نظریۀ بنیانی تهیه شد. یافته ها: با توجه به یافته های کیفی و تغییرات به وجود آمده در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مناطق مورد مطالعه، نظریۀ زمینه ای «اسکان مجدد با رویکرد کالبدی غیر‌یک‌پارچه و با پایداری متوسط» برای روستاهای مشمول طرح اسکان مجدد در مناطق مورد مطالعه ارایه می شود. محدودیت ها: هر تحقیق و مطالعه در حیطۀ علوم اجتماعی، به واسطۀ تعامل با افراد بشر که دیدگاه ها، ارزش ها، جهان بینی ها و شرایط فردی متفاوتی دارند، پیچیدگی های خاص خود را دارد. راهکارهای عملی: تدوین کامل سیاست ها و دستورالعمل ها و قوانین مرتبط با تجدید اسکان و فراهم‌کردن یک الگوی جامع‌نگر که مبنای مدوّن هر گونه کنش و آموزش در این زمینه قرار گیرد. اصالت و ارزش: در اغلب مطالعات انجام‌گرفته، تاکید بر استفاده از روش‌های تحقیق کمّی بوده است. در تحقیق حاضر به منظور ارزیابی اثرات اسکان مجدد در توسعۀ پایدار روستایی برای نخستین بار از روش تحقیق کیفی و بر‌اساس رهیافت نظریۀ زمینه ای استفاده شده است.