تحلیل توانمندی اقتصادی روستاییان و تعیین‌کننده‌های آن (مطالعه موردی: شالیکاران شهرستان رشت)

هدف: باوجود تمایل فراوان محققان در سنجش و مطالعه توانمندی و سرمایه‌گذاری‌های فزاینده‌ای که درزمینه توانمندسازی جوامع انجام می شود، توسعه ابزارها و شاخص‌هایی برای اندازه‌گیری، نظارت بر فرایند توانمندسازی و ارزش-یابی پیامدهای ناشی از آن، هنوز مراحل اولیه خود را طی می‌کند؛ براین اساس، هدف کلی از انجام پژوهش حاضر ارایه مدلی برای سنجش توانمندی (اقتصادی) شالیکاران شهرستان رشت و آزمون آن و نیز درک این موضوع است که توانمندی چگونه و در چه بستری اتفاق می‌افتد.روش: داده‌های موردنیاز تحقیق ازطریق پرسشنامه ازمیان مردان شالیکارِ شهرستان رشت گردآوری شدند که 185 نفر از آن ها به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب گردیدند. گروه متخصصان روایی صوری و محتوایی پرسشنامه را تایید کردند و اعتبار گویه‌های مختلف با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ بین 69/0 تا 88/0 محاسبه شد.یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد ساختار فرصت‌ها دارای تاثیر مثبت و معنا‌داری بر توانمندی اقتصادی است. دسترسی به نهاده‌های تولید، بازارها و اعتبارات و نیز دسترسی به فرصت‌های یادگیری و مشارکت، دست یابی به پیامدهای مطلوب و توانمندی اقتصادی را بهبود می‌بخشد؛ اما فرصت‌های ایجادشده ازطریق سیاست‌ها و برنامه‌های دولت تاثیر معنا‌داری بر توانمندی ندارند. همچنین، منابعی شامل دارایی‌های اقتصادی، اجتماعی و انسانی تاثیر مستقیمی بر توانمندی اقتصادی دارند و نیز ازطریق ساختار فرصت‌ها، به صورت غیرمستقیم بر متغیر وابسته تحقیق تاثیر می‌گذارند.راهکارهای عملی: به دلیل ضعف مالی کشاورزان پیشنهاد می‌شود برنامه‌هایی درزمینه بهبود توانایی بازاریابی کشاورزان و افزایش دسترسی آن ها به بازارها اجرا گردد. همچنین، فراهم کردن دسترسی به اعتبارات به ویژه برای کشاورزان خرده‌پا، ازطریق ایجاد و توسعه تعاونی ها و موسسه های اعتباری خرد که از تامین وام های کوچک برای روستاییان فقیر و کم درآمد حمایت می کنند، بسیار توصیه می‌گردد. به دلیل سطح پایین مشارکت صاحبان نفع در برنامه‌های محلی، پیشنهاد می‌شود مشارکت آن ها در پروژه‌های توسعه کشاورزی که موفقیت و اثربخشی این برنامه‌ها را تضمین می‌نماید، بیشتر موردتوجه قرار گیرد. اصالت و ارزش: در پژوهش حاضر با کاربرد مدل توانمندسازی بانک جهانی، بسترها و الزامات توانمندسازی افراد مطالعه شده است. در این چارچوب میزان توانمندی افراد به انتخاب های موثری بستگی دارد که افراد می‌توانند نسبت به گزینش آن ها اقدام نمایند. ظرفیت افراد برای گزینش انتخاب‌های موثر نیز تحت تاثیر دو مجموعه از عوامل شامل منابع و ساختار فرصت‌ها قرار می‌گیرد.