بازخوانی تجربیات برنامه‎ریزی سکونتگاه‎های روستاییِ در معرض خطر، با نگاهی به طرح جابه جایی روستای صفی آباد مینودشت

تغییر در فضاهای روستایی، تحت تاثیر نیروهای درونی (محلی) و عوامل و رخدادهای بیرونی، ازجمله سیاست‎گذاری‎ها یا اقدامات عمرانی در مقیاس‎های محلی، ناحیه‎ای و ملی است. ازجمله این اهداف عمرانی می‎توان به طرح‎های جابه جایی سکونتگاه‎های روستایی اشاره کرد که در مواردی مانند احداث سد، بازسازی پس از روی دادن سوانح طبیعی و دورسازی از محل خطرات طبیعی به اجرا درمی‏آیند. با اجرای طرح جابه جایی روستای صفی‎آباد واقع در شهرستان مینودشت به دلیل رانش زمین، دگرگونی‎هایی در ابعاد مختلف فضایی- کالبدی این روستا پدید آمده است و سیستم اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستا به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است؛ ازاین رو، در تحقیق حاضر علاوه بر مرور تجربیات مربوط به جابه جایی کالبدی سکونتگاه‎های روستایی، پیامدهای اجرای طرح جابه جایی روستای صفی‎آباد مینودشت بررسی شده است. روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات لازم ازطریق روش‎های کتابخانه‎ای و میدانی (شامل مشاهده مستقیم، مصاحبه و تکمیل پرسش نامه‎) به دست آمده اند. جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق، سرپرستان خانوارهای جابه جاشده روستای صفی آباد (338 خانوار) است که در طرح جابه جایی، مکان خود را تغییر داده اند و در محل جدید سکنی گزیده‎اند. با استفاده از فرمول کوکران و اصلاحیه آن، 117 خانوار به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند. برای تجزیه وتحلیل داده‎های پرسش نامه، از آزمون‎های توصیفی و آزمون آماری ویلکاکسون، برای بررسی آثار و پیامدهای طرح در سه بعد کالبدی- محیطی، اقتصادی و اجتماعی– فرهنگی در دو دوره قبل و بعد از جابه جایی روستا (در نرم‎افزار‎ آماری spss ) استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از تفاوت معناداری ازلحاظ آماری در تعدادی از مولفه‎های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی است؛ به گونه‏ای که تغییرات مثبت آن در شاخص‏های کالبدی و فیزیکی سکونتگاه است؛ ولی پیامدهای منفی آن در زمینه‎های اقتصادی و اجتماعی می باشد. به بیان دیگر، باوجود ازبین رفتن تهدیدهای محیطی ناشی از رانش زمین، کیفیت زیست‎پذیری روستا ارتقا نیافته است.