second home tourism discourses in rural areas: identifying the mental perception of urban residents (case study: the countryside near sabzevar city)

Purpose- in this study, the second home tourism discourses are represented to identify the subjective perception of urban residents (rural idyll experiences) in rural areas. design/methodology/approach- qualitative approach and discourse analysis method was used to extract subjective perceptions of urban residents (rural idyll experiences). accordingly, 38 semi-structured interviews were purposefully conducted with the owners of the second homes. the present study is carried out in the summer in the recreation surrounding of sabzevar city known as tabas area which includes tabas, sang sefid, razghand, bazghand, and divandar villages. finding- the results showed that the culture of the expansion of second homes is based on rural idyll experiences and the ideal concepts of the rurality which correlates with the common triple discourse in the history of research and empirical studies around the world. the results suggest that the sabzevar second home landscape is seen as (1) wilderness, (2) life at second homes imitates visions of traditional rural life, and (3) the environment is used for traditional consumptive and leisure activities. practical implications- other components of the village's past, such as agricultural production, contentment, and simplicity in construction, social solidarity, and collective actions should be added to the triple discourse, because they present a unique pattern of rural idyll images and should be considered. originality/value- it is argued that the culture of the expansion of second homes is based on post-productivist and consumerist views in order to have fun and leisure time and enjoy the pristine nature and the calm and healthy environment of the village. the theoretical framework of this research includes the redevelopment of the concept of rurality and the various types of rural idyll experiences associated with it derived from the general literature and empirical studies in the field of tourism on second homes. a three-fold image of the second home countryside can be presented such that the second home landscape is seen as wilderness landscape, traditional way life and second home activities.

گفتمان‌های گردشگری خانه‌های دوم در نواحی روستایی: شناسایی ادراک ذهنی ساکنان شهری (مطالعة موردی: روستاهای ییلاقی پیرامون شهر سبزوار)

چکیده مبسوط1. مقدمهاکثر کلانشهرهای کشور چند سالی است که علاوه بر بیماری شلوغی و تراکم جمعیت گذشته دچار ویروس ویرانگر جدیدی یعنی آلودگی هوا شده‌اند. این در حالی است که مسوولان امر جز تجویز نسخه‌های موقتی همچون تعطیلی مدارس و ادارات، گسترش محدوده طرح ترافیک، برخورد با خودروها و موتورسیکلت های دودزا و تعطیلی برخی از کارخانجات و معادن چاره‌ای برای درمان این معضل بزرگ نیاندیشیده‌اند. وقتی از مردم درباره زندگی ایده آل سوال می شود آرزو می‌کنند تعطیلاتی پیش بیاید تا چند روزی از شهر دور شده و به جایی بروند که دیگر از شلوغی و آلودگی خبری نباشد(با این گفته که دیگر شهر برای زندگی مناسب نیست)؛ به همین خاطر است که در حال حاضر بحث جریان های شهرگریزی  و اقامت در مناطق ییلاقی خوش آب و هوا و ساخت خانه‌های دوم و ویلایی داغ است. تقاضای خروج صرفا مختص کلانشهرها نبوده و با کمال تعجب در شهرهای میانی و کوچک نیز شاهد چنین حرکت‌هایی هستیم و تقاضای روز افزون برای بهره‌گیری و اقامت از مناطق ییلاقی خوش آب‌وهوا وجود دارد. در سایه این گستردگی تقاضا، گفتمان عامه‌پسند خانه‌های دوم و ویلایی به موازات مفهوم حومه و حومه سازی قرار می‌گیرد که می تواند چارچوب مناسبی را برای تحلیل چرایی گرایش‌های ساکنان شهری به مناطق ییلاقی پیرامون فراهم سازد. می‌توان گفت، تقاضاهای خروج از کلانشهرها و شهرهای میانی کوچک به نواحی ییلاقی و پیرامون به طور همزمان از یک آبشخور گفتمانی یعنی تصویر شاعرانه از روستا آب می‌خورد تا تجربیات روزمره. در مقاله حاضر به بررسی نقش تصویر شاعرانه در شکل‌دهی به ترجیحات سکونتی و خاصه ساخت و اسکان در خانه‌های دوم پیرامون شهر پرداخته شده است. البته، نقطه شروع برای محقق تجزیه و تحلیل تصاویر منحصر به فرد از محل‌های خاص روستایی است که رفتارهای مهاجرتی و اسکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.2. مبانی نظری تحقیقبخش قابل توجهی از مطالعات در جغرافیای روستایی بر موضوع تصویر شاعرانه از روستا متمرکز شده اند. تصویر شاعرانه از روستا به «تصورات عامه پسندانه» و عمومی مردم از &آرامش و سادگی زندگی دهقانی و همبستگی با طبیعت& اشاره دارد. شورت (1992) در مطالعه خود تصویر شاعرانه از روستا را این گونه توصیف کرده است: بیش از حد سالم و پاکیزه، بیش از حد روح انگیز و معنوی، بیش از حد طبیعی؛ و به طورکلی بکر و دست نخورده عاری از هر گونه ناخالصی. تصویر رایج از زندگی روستایی که ارتباط نزدیک با طبیعت دارد و هم آوایی با آهنگ زمین و فصول را به نمایش می‌گذارد: به عبارتی، تصویر کارت پستالی از زندگی روستایی. بل(2006) سه نوع از تصویر شاعرانه از روستا را از یکدیگر متمایز کرده است، یعنی تصویر شاعرانه شبانی از کشاورزی که منعکس کننده چشم‌انداز کشاورزی هنرمندانه است تا صنعتی و مهندسی شده؛ تصویر شاعرانه طبیعی از حیات وحش که تاکیدی است پیشافرهنگی، ماقبل انسانی، زمین دست نخورده و بکر و طبیعت رام نشدنی؛ و تصویر شاعرانه ورزشی از ماجراجویی که در آن روستا به عنوان زمین بازی و به نوعی خطر کردن قابل شناسایی است. وپسالینن و پیتکانن(2010) نیز مطالعه‌ای درباره تصاویر شاعرانه روستاهای فنلاند و ارتباط آن با گفتمان‌های عامه پسند خانه‌های دوم انجام داده‌اند. این پژوهش به موازات خط فکری بل یعنی تقسیم‌بندی چشم‌اندازهای طبیعی و کشاورزی، سنت‌های زندگی روستایی و ماجراجویانه از تصاویر شاعرانه روستایی قرار داشت. آن‌ها نیز بر حضور نیرومند تصاویر شاعرانه به عنوان &نقطه مشترک& ما بین زندگی سنتی و تاریخی روستایی و زندگی کالایی شده روستایی، صحه می‌گذارند.3. روش شناسی تحقیقرویکرد کیفی و روش تحلیل گفتمان برای استخراج ادراک ذهنی ساکنان شهری(تجربیات تصاویر شاعرانه) در دستور کار قرار گرفت. بر همین اساس، 38 مصاحبه نیمه ساخت یافته با مالکان خانه‌های دوم و به صورت هدفمند به عمل آمد. مطالعه حاضر در تفرجگاه‌های ییلاقی پیرامون شهر سبزوار معروف به منطقه طبس صورت گرفته است: شامل روستاهای طبس، سنگ سفید، رازقند، بازقند و دیواندر.4 یافته های تحقیقدر این پژوهش گسترش خانه‌های دوم در روستاهای کوهستانی پیرامون شهر سبزوار مبتنی بر گفتمان‌های شامل چشم اندازهای طبیعی و کشاورزی، سنت‌های زندگی روستایی و فعالیت های تفریحی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. روایت‌های به دست آمده نشان داد که روستاگرایی و فضای روستایی از طریق تصاویر شاعرانه و مفاهیم ایده‌آل و آرمانی بازنمایی شده و فرهنگ گسترش خانه‌های دوم با تکیه بر این انتزاعات شکل گرفته است. به طور خلاصه، تجربیات تصاویر شاعرانه ساکنان شهری و مالکان خانه‌های دوم از حضور و اقامت در روستا را می توان در یک چارچوب سه گانه معرفی نمود: چشم‌اندازهای طبیعی به عنوان حیات وحش بکر و دست نخورده شناخته می شود؛ شیوه زندگی در خانه‌های دوم و حضور در روستا تقلیدی از سنت‌های زندگی روستایی است؛ و در نهایت، محیط سکونتگاهی برای تفریح و گذران اوقات فراغت مورد استفاده قرار می گیرد.گرچه شناسایی ادراک ذهنی ساکنان شهری(تجربیات تصاویر شاعرانه) در روستاهای کوهستانی پیرامون شهر سبزوار از بسیاری جهات منحصر به فرد است (به طورکلی این مورد مطالعاتی می‌تواند به عنوان فرهنگ خانه‌های دوم در ایران بررسی شود)، اما شباهت‌های فراوانی هم با فرهنگ خانه دوم در سطح جهان (کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و استرالیا و جنوب شرق آسیا) دارد. چراکه در روایت های بدست آمده از مالکان خانه‌های دوم به کلیدواژه هایی همچون چشم اندازهای بکر و دست نخورده، سنت‌های زندگی روستایی و تفریحات طبیعت محور برخورد می‌کنیم که در ادبیات عمومی گردشگری خانه‌های دوم و مطالعات تجربی صورت گرفته برجسته شده است.  به طورکلی، تصاویر سه گانه یاد شده به هم پیوسته و از یکدیگر مجزا نیستند، اما ترکیب آنها تصویری خاصی از فرهنگ خانه‌های دوم ارائه می دهد، همان الگویی که در روستاهای کوهستانی پیرامون شهر سبزوار بدست آمده است.5. بحث و نتیجه گیریبی شک تصاویر شاعرانه و بازسازی مفاهیم روستاگرایی و حومه‌سازی و مصرفی شدن روستا (جریان‌های پساتولیدگرایانه) برای تفریح و گذران اوقات فراغت با بهره‌گیری از طبیعت و محیط سنتی و فرهنگی روستا یکی از مهمترین دلایل گسترش خانه‌های دوم در روستاهای کوهستانی پیرامون شهر سبزوار محسوب می شود، اما بسیاری از مولفه های گذشته نظیر کشاورزی، قناعت و ساده زیستی در ساخت‌و‌ساز، همبستگی اجتماعی و اقدامات جمعی به آن اضافه شده و ساختار متفاوتی از تصاویر شاعرانه را عرضه می‌دارد.