the gender analysis of the saffron production process in rural areas (case study: torbat-e-jam and bakherz counties)

Purpose- gender analysis is a sort of methodology offering a comprehensive image of the contribution and role of women and men in the economy of a community. in this exploration, it has been endeavored to investigate the role and contribution of women in producing and profiting from the financial benefits of saffron as an essential and exportable economic product. design/methodology/approach- for this purpose, 253 saffron producers in 9 villages of the cities of torbat-e-jam and bakherz were studied as a statistical sample using descriptive-analytic research method, including a questionnaire and a semi-organized interview. data were analyzed by t-test, manova, duncan and fisher test using spss software and rural participatory appraisal (pra) research. finding- the outcomes of the study exhibited that there is a significant difference between the participation of family members in the studied area during different phases of production (planting, harvesting, cropping, marketing, and sales). moreover, the inferential findings revealed that although the men's participation ratio of only 24% is significantly higher than women's participation in the production of saffron, the benefit rate of the gained saffron production profit for the men (i.e. 74/16%,) is significantly higher than the benefit rate for women (i.e. 25/84%). the rural participatory appraisal method also revealed that there is a significant difference between the physical participation and saffron income between males and females. in other words, men possess almost all the financial benefits of saffron production; in fact, women are deprived of the sources that can help them be empowered in economic and social areas. of course, rural women in the study area did not express dissatisfaction with this issue, and they believed that this income would be well spent for the whole family.

تحلیل فرآیند تولید محصول زعفران در نواحی روستایی با رویکرد جنسیتی (مطالعة موردی: شهرستان‌های تربت جام و باخرز)

چکیده مبسوط1. مقدمهبی عدالتی جنسیتی در طراحی و اجرای برنامه های توسعه ی نواحی روستایی باعث شد تا توجه به بحث مهم تحلیل جنسیتی جلب شود. در این راستا پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت نظام های زعفران کاری شهرستان های تربت جام و باخرز را به لحاظ تحلیل جنسیتی و نقش زنان روستایی در تولید این محصول و منافع حاصل از آن، مورد بررسی قرار داده است. واژه جنسیت یک مفهوم اجتماعی است که شامل رفتارها، نقش‌های اجتماعی و اندیشه‌های اجتماعی است که فرهنگ حاکم بر هر جامعه به عهده دو جنس زن و مرد می‌گذارد.  در این پژوهش، تحلیل جنسیتی شامل تحلیل کلیه ی فعالیت ها و نقش های زنان و مردان در فرآبند تولید (کاشت، داشت و برداشت ) زعفران و نیز تحلیل وضعیت زنان و مردان از نظر منافع مرتبط با این فعالیت است.2. مبانی نظری تحقیقهوم جنسیت، پنج دهه پیش به محتوای توسعه راه یافت و به دنبال آن رویکردهای متفاوت برای دستیابی به توازن جنسیتی در جهان مطرح گردید. تحلیل جنسیتی نوعی روش شناسی است که تصویر جامعی از سهم و نقش زنان و مردان را در جامعه مورد نظر به نمایش می گذارد. در این اطلاعات مبتنی بر تفکیک جنسیت افراد به عنوان واحد تحلیل گردآوری می شوند. فرض اصلی رهیافت تحلیل جنسیتی این است که لزوما& همه ی اعضای خانواده به صورت برابری در کلیه منابع به دست آمده توسط کل خانواده سهیم نیستند. تحلیل جنسیتی به سوال هایی مانند چه کسی چه کار می‌کند؛ چه کسی مالک چیست؛ چه کسی تصمیم می گیرد، چه کسی از نتیجه تصمیم ها بهره مند می شود، و چه کسی بازنده است پاسخ می گوید. تحلیل جنسیتی به شیوه تقسیم قدرت، مسئولیت و حق می پردازد.3. روش تحقیقجامعه آماری این پژوهش روستاهای شهرستان های تربت جام و باخرز می باشند. این شهرستان ها در جنوب شرقی استان خراسان رضوی واقع شده اند و از مناطق مهم کشت زعفران در این استان هستند. برای انجام این تحقیق به طور هم زمان از روش تحقیق کمّی و کیفی بهره گرفته شد تا بتوانیم واقعیت های بیشتری را کشف نماییم. بدین منظور، برای کسب اطلاعات اولیه از روش تحقیق توصیفی و کتابخانه ای استفاده گردید، هم چنین پرسشنامه ای برای خانوارهای زعفران کار تهیه و حدود 252 پرسشنامه از زعفران کاران در جامعه نمونه تکمیل گردید. تا به کمک آن سهم گروه های مختلف جنسی و سنی در مراحل مختلف تولید و فروش زعفران مشخص شود. داده ها با آزمون های TTEST، MANOVA و دانکن با نرم افزار SPSS مورد آنالیز قرار گرفت. جهت تعیین سهم و نقش زنان و مردان از متغیرهای مشارکت فیزیکی اعضای خانواده بهره بردار و کارگران و متغیر میزان بهره‌مندی از منافع حاصله از تولید، استفاده شد.4. یافته‌های تحقیقیکی از اهداف این پژوهش تعیین میزان مشارکت فیزیکی زنان و مردان در فرآیند تولید زعفران (شامل کاشت، داشت، برداشت، فرآوری و بازاریابی) می‌باشد. یافته ها نشان می‌دهد میانگین مشارکت زنان در امور کاشت امتیاز 16/0 از 1 را به خود اختصاص داده در حالی که این رقم برای مردان 84/0 است. در مرحله داشت سهم زنان در جمع آوری علف های هرز 2/32 درصد می باشد. میانگین مشارکت زنان در امور داشت امتیاز 12/0 از 1 را به خود اختصاص داده در حالی که این رقم برای مردان 88/0 است. میانگین مشارکت زنان در امور برداشت امتیاز 55/0 از 1 می باشد که این رقم برای مردان 45/0 است. میانگین مشارکت زنان در امور فرآوری 49/0 از 1 و در بازاریابی 15/0 می باشد که این رقم برای مردان به ترتیب 51/0 و 85/0 بوده است. به‌طور متوسط میزان مشارکت زنان موجود در نمونه در فرایند تولید زعفران 28/0 از سقف یک امتیاز است که بیشترین میزان مشارکت برحسب معیار فوق در مرحله برداشت با 55/0 و فرآوری با 49/0 مشاهده شده است. در مرحله داشت و بازاریابی مشاهده شده که زنان به ترتیب با 12/0 و 15/0 درصد کمترین مشارکت را دارا بوده اند. در وجین کردن و هرس گیاهان، زنان از نیروهای اصلی به حساب می آیند و بالاخره در مرحله برداشت، تقریبا می توان گفت نقش زنان در چیدن گل زعفران تعیین کننده است. هدف دیگر پژوهش، بررسی وضعیت دسترسی دو جنس به منافع مرتبط با زعفران است. بر اساس یافته ها ی پژوهش مشاهده می گردد به ‌طور متوسط مرد خانواده 16/74 درصد درآمد حاصل از تولید و فروش زعفران را به خود اختصاص می‌دهد.5. بحث و نتیجه گیریبین میزان مشارکت مردان (مرد خانواده، پسران خانواده و کارگران مرد) و زنان (همسر، دختران خانواده و کارگران زن) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. میزان مشارکت مردان (24/0) به طور معنی‌داری از میزان مشارکت زنان در تولید زعفران (094/0) بیشتر بوده است. بین میزان بهره‌مندی مردان) و زنان تفاوت معنی‌داری وجود دارد. یافته های استنباطی نشان گر وجود اختلاف معنادار بین مشارکت و درآمد حاصل از زعفران در بین دو جنس است. علاوه بر این میزان دسترسی مردان به منابع خارج بسیار بیش تر از زنان روستایی می باشد. نتیجه تحلیل جنسیتی محصول زعفران این دو شهرستان نیز نشان داد که هرم قدرت تصمیم گیری از سرپرست خانواده یعنی مردان و پسران شروع و به زن و دختران خانواده ختم می شود، یعنی مردان بیش ترین حق تصمیم گیری را دارند. بعد از آنان، پسران خانواده و در پایان زنان (مادر ) و دختران خانواده قرار دارند. در جامعه مورد پژوهش مشاهده گردید که هنوز زنان روستایی با اندک معلومات کسب شده از خانواده و محیط محدود و بسته ی زندگی خود، به کشاورزی با شیوه ی سنتی اشتغال دارند، در حالی که با حجم کشاورزی در شهرستان های تربت جام و باخرز حکم می کند که خود از آموزش های حرفه ای اولیه و تکمیلی برخوردار باشند.