measuring the level of social capital of rural settlements (case study: hasanabad dehestan of islamabad-e-gharb county)

Purpose- the purpose was to measure the social capital of rural settlements in hassan abad rural district of islamabad-e gharb as well as ranking and leveling the villages under study was based on social capital.design/methodology/approach- the study was applied, quantitative, and survey, where documentary study and field research were used for data collection. the documentary method was used in problem statement, theoretical foundations, and the literature. the data were collected from the villages using field research and the questionnaire tool. spss software was used in statistical analyses. it is worth mentioning that the field operations were done by direct questioning.findings- the villages examined were categorized into three levels of high, medium, and poor in terms of social capital. out of 22 villages examined, 9 villages (40.90%) were considered to have high social capital, 5 villages (22.73%) medium, and 8 villages (36.37%) poor social capital. moreover, siah khor village with 128.44 was in the highest rank whereas kamar zard village with the score of 114.09 was in the lowest rank.research limitations/implications- in the present study, there were some problems including, scarcity, sometimes the lack of comprehensive information resources, limited access to the resources, scattered villages, the lack of appropriate access routes, low cooperation, and sometimes the lack of cooperation between some organizations and institutions.practical implications- in sum, one can state that some significant ways to strengthen social capital. they were the presence of local authorities in the villages, holding forum meetings with villagers and presenting performance report to the people, using education and increasing the awareness of villagers about the importance of participation and its role in society, strengthening the norms and values and promoting them.originality/value- local planners and institutions associated with the village can use the results.

سنجش سطح سرمایه اجتماعی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعة موردی: دهستان حسن آباد شهرستان اسلام آباد غرب)‌

چکیده مبسوط1. مقدمهسرمایه اجتماعی نقش مهمی در توانمندسازی جوامع روستایی دارد و تلاشی برای تضمین توسعه پایدار روستایی است؛ تقویت آن باعث افزایش مشارکت و ارتباط فرد با افراد دیگر شده و این مشارکت و انسجام باعث پایین آمدن هزینه دستیابی به اهداف و برنامه‌های توسعه‌ای می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه پیشرفت و توسعه پایدار، مستلزم حضور، اعتماد و مشارکت آحاد روستاییان در روند توسعه است و این امر امکان‌پذیر نیست، مگر آنکه روحیه مشارکت، اعتماد و همبستگی اجتماعی را به شکلی مدرن و در قالب تشکل‌های دولتی و غیر دولتی در روستا بالا برد. لذا برای افزایش سطح توسعه در روستاها و دستیابی به توسعه پایدار، استفاده و تقویت سرمایه اجتماعی ضروری می‌باشد.2. مبانی نظری تحقیقﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ رﺳﻮم، رواﺑﻂ، ﻧﮕﺮش و ارزش‌ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﺠﺮ شده، و عنصری مطلوب برای انجام همکاری‌های درون گروهی است که هرچه میزان آن بالاتر باشد دستیابی به اهداف گروه با هزینه کمتری انجام می‌گیرد. اگر در گروهی ویژگی‌هایی مانند اعتماد و هنجارهای مشوق مشارکت و سرمایه اجتماعی به اندازه کافی فراهم نباشد، هزینه‌های همکاری افزایش خواهد یافت و تحقق برنامه‌ها، پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود. در مقابل، وجود سرمایه اجتماعی به میزان کافی و مناسب، سبب برقراری انسجام اجتماعی و اعتماد متقابل شده و هزینه‌های تعاملات و همکاری‌های گروهی کاهش می‌یابد و در نتیجه عملکرد گروه با هزینه کم و در زمان کمتر بهبود می‌یابد. مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی نیز شامل: 1. مشارکت اجتماعی و عمل جمعی، 2. انسجام و همبستگی اجتماعی، 3. اعتماد اجتماعی، 4. هنجارها و ارزش‌های مشترک، 5. شبکه‌های اجتماعی می‌باشد.3. روش تحقیقروش تحقیق حاضر، کاربردی، کمی، پیمایشی است و به منظور گردآوری اطلاعات و شناسایی روستاهای هدف تحقیق از دو روش جمع آوری اطلاعات یعنی روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها از سطح روستاهای مورد بررسی از روش میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده شد. در این راستا پرسشنامه‌ای درقالب 5 مؤلفه که شامل 35 گویه می‌باشد طراحی گردید. لازم به ذکر است عملیات میدانی به روش پرسشگری مستقیم انجام گرفته است. در تحقیق حاضر، سطح تحلیل 22 روستای دهستان حسن‌آباد، بخش مرکزی اسلام‌آباد غرب و جامعه آماری پژوهش شامل 2399 خانوار با جمعیت 9596  نفر می‌باشد. روایی تحقیق با استفاده از نظر اساتید و کارشناسان دانشگاه مورد تأیید قرار گرفت. همچنین پایایی پرسش‌نامه با روش آلفای کرونباخ محاسبه و معادل  83/. می‌باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. براین اساس حجم نمونه 331 خانوار برآورد شده است که برای پوشش دادن احتمال خطا، حجم نمونه را به 350 خانوار افزایش داده‌ایم. توزیع حجم نمونه در روستاهای مورد بررسی با روش انتساب متناسب می‌باشد. البته جهت پرهیز از خطا و امکان مقایسه روستاها، در روستاهای با جمعیت 15 خانوار و کمتر تمام‌شماری صورت گرفته است.4. یافته‌های تحقیقبررسی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در روستاهای مورد بررسی نشان می‌دهد که روستاهای سیاه خور با امتیاز 44/128 در بالاترین رتبه، تنگ شوهان سفلی با امتیاز 94/126 در رتبه دوم و شیت کمرزرد با امتیاز50/126 در رتبه سوم قرار گرفتند. همچنین روستاهای کمره علیا با امتیاز 09/115، کریم حاصله سفلی با امتیاز 66/114 وکمرزرد با امتیاز 09/114  به ترتیب در پایین‌ترین رتبه‌ها قرار گرفته‌اند. از مجموع 22 روستای مورد بررسی 9 روستا (9/40 درصد) به عنوان روستاهای دارای سرمایه اجتماعی بالا، 5 روستا (73/22 درصد) به عنوان روستاهای دارای سرمایه اجتماعی متوسط و 8 روستا (37/36 درصد) به عنوان روستاهای دارای سرمایه اجتماعی ضعیف شناخته شده‌اند.به منظور سنجش تفاوت روستاهای مورد بررسی از نظر سرمایه اجتماعی، براساس معیارهای جمعیت، تعداد افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، درصد افراد باسواد، درصد شاغلین و فاصله روستاها از مسیر اصلی گروهبندی شدند. نتایج گویای آن است که از نظر سرمایه اجتماعی بین گروه‌های جمعیت، تحصیلات دانشگاهی، درصد افراد باسواد و درصد شاغلین تفاوت معنادار در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد، درحالیکه در گروه فاصله از مسیر اصلی تفاوت معناداری مشاهده نشد. به بیان دیگر عامل فاصله روستاها از جاده اصلی تأثیری بر میزان سرمایه اجتماعی آنها نداشته است. همچنین بین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی ارتباط مثبت و معنادار در سطح اطمینان 99 درصد برقرار است و فقط ارتباط بین انسجام اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی در سطح اطمینان 95 درصد می‌باشد.5. بحث و نتیجه گیریکه نتایج بدست آمده نشان می‌دهد در برخی از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی همچون مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی که مرتبط با عملکرد نهادهای محلی می‌باشند، این نهادها عملکرد و برنامه‌ریزی کافی نداشته‌اند بطوریکه در جلب اعتماد و مشارکت مردم و همچنین ایجاد و تقویت شبکه‌های اجتماعی چندان موفق نبوده‌اند، در حالیکه مؤلفه‌های انسجام اجتماعی و ارزش‌ها و هنجارهای مشترک که بیشتر تابع خصوصیات و ویژگی‌های قومیتی و بومی روستاها هستند وضعیت بهتری نسبت به مؤلفه‌های دیگر دارند و از نظر میزان تأثیرگذاری در اولویت اول و دوم قرار دارند. پیشنهادات زیر برای تداوم و افزایش سرمایه‌ اجتماعی در منطقه مورد مطالعه رائه می‌شود:حضور مسئولین محلی به صورت دوره‌ای و مداوم در روستاها، برگزاری جلسات هم اندیشی با روستاییان پیرامون مشکلات و مسائل روستاها و شفاف سازی طرح‌ها و اقدامات انجام گرفته و ارائه گزارش عملکرد به مردم.تقویت پایبندی به ارزش‌های ملی و مذهبی علی الخصوص در میان جوانان روستا و افزایش تعاملات و ارتباطات بین ساکنین و مسئولین محلی و نیز استفاده از این پتانسیل به منظور آموزش و ترویج، حس همدلی و انسجام اجتماعی روستاییان.استفاده از هنجارها و ارزش‌های بومی و محلی و تقویت آنها، ترویج آموزه‌های دینی که بر مشارکت اجتماعی مردم در جامعه تأکید نموده‌اند و نیز آموزش و افزایش آگاهی روستاییان در خصوص اهمیت مشارکت و نقش آن در جامعه.ایجاد و تقویت سازمان‌های مردم نهاد و تعاونی‌های مختلف و تغییر نگرش روستاییان در زمینه فعالیت‌های جمعی و عضویت در تشکل‌ها و انجمن‌های محلی.