استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی در ارزیابی دوشکلی جنسی (مطالعه ‏موردی: ‏ماهی بوتک‌دهان‌بزرگ (‏cyprinion macrostomum‏))‏

این مطالعه به‌منظور بررسی دوشکلی جنسی ماهی بوتک‌دهان‌بزرگ (cyprinion macrostomum) در رودخانه زاب کوچک با استفاده از روش‌های ریخت‌سنجی سنتی و هندسی به اجرا درآمد. بدین‌منظور طی سال 1400، تعداد 37 قطعه ماهی بوتک‌دهان‌ بزرگ (21 قطعه ماده و 16 قطعه نر) با استفاده از دستگاه ماهیگیر الکتریکی صید شدند. پس از تعیین جنسیت نمونه‌ها، 18 ویژگی ریختی با استفاده از کولیس دیجیتال اندازه‌گیری شدند. همچنین برای استخراج داده‌های حاصل از شکل بدن در روش هندسی از سمت جانبی هر دو جنس نر و ماده عکس‌برداری انجام شد سپس از عکس‌های‌گرفته شده در نرم‌افزار tpsdig2 تعداد 16 نقطه لندمارک تعریف و رقومی‌سازی شدند. داده‌های استخراج شده با استفاده از آزمون‌های آماری چند متغیره تحلیل مولفه‌های اصلی (pca)، تست‌تی و من‌ویتنی، مورد تحلیل قرار گرفتند. براساس نتایج تحلیل تابع تشخیصی (dfa) و t-test هتلینگ شکل بدن در دو جنس نر و ماده تفاوت معنی‌داری را نشان داد (05/0>p). جنس نر گونه c. macrostomum عمق بدن بیشتر، پوزه خلفی‌تر و طول ساقه دمی کمتری نسبت به جنس ماده داشت. دو جنس نر و ماده در  8 صفت ریخت سنجی دارای تفاوت معنی‌داری با یکدیگر بودند(05/0>p). نتایج این مطالعه عملکرد ریخت سنجی سنتی و هندسی در تمایز دو شکلی جنسی گونه  c. macrostomum تایید نمود

the use of geometric morphometric method in evaluating sexual ‎dimorphism (case study: ‎cyprinion macrostomum)‎

this study was conducted to investigate the sexual dimorphism of cyprinion macrostomum in the little zab river using traditional and geometric morphometric methods. for this purpose, during 2021, 37 specimens (21 females and 16 males) were collected using an electrofishing device. after determining the sex of the collected specimens, 18 morphometric characteristics were measured using a digital caliper. also, to extract body shape data in geometric method, photographs were taken from the left sides of both males and females. then, 16 landmark-points were digitized in tpsdig2 software. the extracted data were analyzed using multivariate statistical analysis including principal component analysis (pca), t.tests and mann-whitney.the results of discriminant function analysis (dfa) and t-test of the body shape showed a significant difference between males and females (p<0.05). the males have more body depth, posterior snout, and shorter caudal peduncle length than the females. males and females had significant differences in 8 morphometric traits (p<0.05). the results of the  present study confirmed the performance of traditional and geometric morphometric methods in the differentiation of the c. macrostomum sexes.