تغییرات تنوع و فراوانی پرندگان آبزی ‏زمستان‌گذران در مناطق حفاظت‌شده در ‏مجموعه تالاب بین‌المللی انزلی

پرندگان آبزی و کنارآبزی از جمله آسیب پذیرترین گونه های پرندگان به‌‌شمار می آیند و تغییرات غنای گونه‌ای و جمعیت آنها شاخص مهمی جهت نشان دادن کیفیت و اهمیت بوم سازگان‌های آبی هستند. جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی به شدت در حال کاهش است و در سال‌های اخیر تعداد بیشتری از آنها وارد فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (iucn) شده‌اند. بنابراین ضروری است تا نحوه تغییرات جمعیت این پرندگان پایش و حفاظت شوند. هدف مطالعه حاضر بررسی روند تغییرات تنوع و تراکم پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر زمستان‌گذران در چهار محدوده تالابی حفاظت شده در مجموعه تالاب بین‌المللی انزلی به نام‌های سلکه، سرخانکل، چوکام و سیاه‌کشیم است. برای رسیدن به این هدف، از داده‌های حاصل از سرشماری نیمه زمستانه یک دوره 10 ساله (1382-1385 و 1387-1392) استفاده شد. همچنین در مطالعه حاضر تشابه جامعه پرندگان چهار منطقه فوق مورد سنجش قرار گرفت. برای این منظور از شاخص تشابه موریستا و آزمون pca استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد، در مجموع 65 گونه پرنده آبزی و کنارآبزی در این چهار منطقه شناسایی شده است. بیشترین تعداد گونه در تالاب سلکه (57 گونه) و بیشترین میانگین فراوانی جمعیت نیز در تالاب سیاه‌کشیم (31504 فرد) ثبت گردید. بیشترین و کمترین تعداد پرنده آبزی و کنارآبزی در مجموع این چهار منطقه به ترتیب در سال 1392 (103332 فرد) و در سال 1384 (42842 فرد) شمارش شد. مرغابی‌ها با 18 گونه بیشترین تعداد گونه و اکراس‌یان و پرستوی‌دریایی‌یان ‌با یک گونه کمترین تعداد را در بین تیره‌ها در این مناطق در سرشماری‌های نیمه زمستانه دارا بودند. نتایج همچنین نشان داد، پناهگاه حیات وحش سرخانکل کمترین شباهت گونه را با سایر مناطق دارد. با توجه به غنای گونه‌ای بالا این منطقه و نقش بیشتر آن در حفاظت از پرندگان آبزی غواص نسبت به سه منطقه‌ی دیگر (سلکه، چوکام و سیاه‌کشیم)، شایسته است این بخش از تالاب انزلی نسبت به گذشته مورد حفاظت بیشتر قرار گیرد. اجرای برنامه های مدیریت جامع تالاب و استقرار نظام مدیریت یک پارچه بوم سازگانی از جمله مهمترین راهبردها برای حفظ کیفیت و کمیت این چهار منطقه برای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان‌گذران است.

Changes in the diversity and ‎abundance of wintering ‎waterbirds within protected areas ‎in Anzali International Wetland ‎complex

Waterbirds are among the most vulnerable species of birds, and their species richness and population size are important indicators of the quality and conservation value of aquatic ecosystems. The populations of waterbirds are severely in decline, and in recent years more species have been added to the IUCN Red List. It is therefore imperative that the populations of these birds be monitored and protected. The purpose of the present study was to investigate the trends in the diversity and density of wintering migratory waterbirds in four protected areas in the Anzali International Wetland Complex, namely Selkeh, Sorkhankol, Choukam and Siahkieshim. To this end, data from the midwinter census during a 10year period (20032005 and 20082013) were used. We also compared the similarity of waterbird communities among the four protected areas using the Morista Index and PCA test. In total, 65 species of waterbirds were identified in all of these four areas of the wetland. Selkeh had the highest species richness (57 species) and Siahkeshim had the highest mean abundance (31,504 individuals). Also the highest abundance of these four areas combined was in 2013 (103,332 individuals) and the lowest was in 2005 (42,842 individuals). Anatidae were represented by the highest number of species (18 species) and Threskiornithidae and Sternidae families were lowest with one species each. The results of Morista Index and PCA test also revealed that, Sorkhankol wildlife refuge had the least similarity with the other protected areas based on species richness. The results suggest the importance of the Sorkhankol area for providing habitats and supporting diving waterbird species, in particular its value for diving ducks. So, this part of Anzali Wetland may need to be protected more than before. Implementation of comprehensive wetland management plans and establishment of integrated ecosystem management systems are among the most important strategies for preserving these four areas for aquatic birds and overwintering.