بررسی مقایسه‌ای ریخت‌سنجی هندسی جمعیت‌های سیاه‌ماهی (capoeta fusca) در حوضه‌های کویر و هریرود

کمّی‌سازی ویژگی‌های ریختی شکل بدن جمعیت‌های مختلف ماهیان سبب شناسایی بهتر آنها می‌شود و درک بهتری از تاریخچه تکاملی جمعیت‌های گوناگون آن را ارایه می‌کند. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی ویژگی ریخت‌شناسی جمعیت‌های سیاه‌ماهی (capoeta fusca) در آب‌های داخلی ایران با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی به اجرا در آمد. برای این منظور تعداد 122 نمونه سیاه‌ماهی از سه رودخانه امیرآباد، کال‌شور و تبارک نمونه‌برداری شد. از نیم‌رخ چپ بدن ماهی‌ها عکس‌برداری شد و روی تصاویر دو بعدی حاصل به منظور استخراج داده‌های شکل بدن روش ریخت‌سنجی هندسی، با استفاده از نرم‌افزار tpsdig2 تعداد 15 لندمارک تعریف و رقومی شد. داده‌های لندمارک پس از تحلیل پروکراست با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره تجزیه به مولفه‌های اصلی (pca)، آنالیز متغیرهای کانونی (cva) و آنالیز خوشه‌ای (ca) تحلیل شدند و الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت‌ها در شبکه تغییر شکل مصورسازی شد. مطابق نتایج تجزیه به مولفه های اصلی، شش مولفه اول بالاتر از نقطه برش جولیف قرار داشتند و در مجموع 79.37 درصد واریانس را به خود اختصاص دادند. بیشترین واریانس مربوط به تغییرات اندازه سر، ارتفاع بدن، جایگاه باله پشتی و مخرجی، طول قاعده باله پشتی و اندازه طول ساقه دمی بود. نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی و کلیه نتایج تحلیل همبستگی کانونی صفات شمارشی نشان داد که جمعیت‌ها با یکدیگر اختلاف معنی‌دار دارند (p<0.0001). تحلیل خوشه‌ای نیز جمعیت رودخانه کال‌شور را در گروهی جداگانه نسبت به دو جمعیت رودخانه‌های امیرآباد و تبارک قرار داد.

Comparative geometric morphometric study of Capoeta fusca populations in Kavir and Harirud basins

Abstract Quantifying morphological characteristics of body shape in fishes can help their correct identification as well as understanding of evolutionary history of their different populations. Hence, this study was aimed to compare the morphological characteristics of different population of siahmahi (Capoeta fusca) in inlandwater of Iran using geometric morphometric method (GM). In total 122 specimens of Capoeta fusca were collected from three rivers Amirabad, Kalshur, Tabarak. Then, the lateral surface of their left side photographed and seventeen landmarkpoints defined and digitized using TpsDig2 software to extract body shape data in geometric morphometry. The coordinate data after GPA superimposing, analyzed using principal component analysis (PCA), canonical variate analysis (CVA) and cluster analysis (CA) and body shape pattern of every population was visualized in relation to consensus shape of total populations. Based on the PCA, six factors were above the Joliff line and accounted for more than 79.37% of the variance. The highest variances were related to the head size, body depth, dorsal and anal fin position, dorsal fin base length and caudal peduncle length. The CVA and PCA morphometric of Capoeta fusca indicated that the three populations of Kalshur, Amirabad and Tabarak have meaningful differences and they are separated from each other (p<0.0001). The cluster analysis has also isolated the population of Kalshur from the populations of Amirabad and Tabarak.