بررسی تفاوت‌های شکلی گونه‌های ماهی ‌بلیزم (barbus spp.) در حوضه‌های ایران

هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات شکل بدن گونه‌های مختلف بلیزم (barbus spp.) در مناطق پراکنش آن در ایران، یعنی حوضه‌های خزر، ارومیه و دجله با استفاده از ریخت سنجی هندسی بر پایه لندمارک است. نتایج تحقیق حاضر می‌تواند به درک بهتر الگوی تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت این ماهیان در منابع آبی این حوضه‌ها کمک نماید. بدین منظور تعداد 128 قطعه ماهی بلیزم از این سه حوضه توسط تورهای پره، دام و پرتابی در تابستان 1389 نمونه‌برداری شد. پس از عکس‌برداری از سمت چپ نمونه‌ها، تعداد 14 نقطه لندمارک بر روی تصاویر دو بعدی حاصل با نرم‌افزار tpsdig2 قرار داده شد. داده‌های حاصل پس از آنالیز پروکراست، با روش‌های آماری چندمتغیره آنالیز عوامل اصلی (pca) و آنالیز متغیرهای کانونی (cva) تحلیل شدند و سپس الگوهای تغییر شکل هرگونه نسبت به شکل اجماعی (میانگین همه جمعیت‌ها) در شبکه تغییر شکل مصورسازی گردید. در آنالیز pca تفاوت معنی‌داری بین گونه‌ای مورد مطالعه یافت نشد ولی در آنالیز cva تا حدودی گونه‌ها از یکدیگر تفکیک شدند. جدایی ریختی وابسته به زیستگاه، تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت شکل بدن جمعیت‌های مختلف و تا حدودی ارتباط بین فاصله جغرافیایی و تمایز ریختی بلیزم را تحت تاثیر شرایط محیطی حوضه‌های محل زیست نشان داد. بنابراین، احتمالاً با توجه به مطالعات قبلی، این سه گونه باید به عنوان گونه‌های مجزا در نظر گرفته شوند.

Body shape variation of Kura barb (Barbus spp.) in Iranian basins

Abstract The objective of this study was to determine the body shape variation among Kura barb species (Barbus spp.) in the Caspian Sea, Urmia and Tigris basins using landmarkbased geometric morphometrics. For this purpose, a total of 128 specimens were sampled from the three basins using seine, gill and cast nets. The left side of each specimen was photographed using digital camera and 14 Landmark points were digitized on twodimensional images using TpsDig2. Landmark data after a Generalized Procrustes were analyzed using Principal Component Analysis (PCA) and Canonical Variate Analysis (CVA) and the patterns of body shape differences among the studied population were illustrated in deformation grids in relation to consensus configuration of all specimens. The Principal Component Analysis could not differentiate the populations, but CVA displayed some differences among the populations. Habitatassociated morphological divergence, phenotypic plasticity and evolutionary process of body shape change among various populations and also, a relationship between the geographical distance and the degree of morphological divergence among populations in response to environmental factors in their habitat were observed. Thus, each population should be considered as separate genetic and morphological stocks.