جلوه‌های رویکرد حمایتی از حقوق دفاعی متهم به ارتکاب جرائم مواد مخدر در آراء دیوان عالی کشور (1400-1390)

زمینه و هدف: صلاحیت دیوان عالی کشور از سال 1392، جهت رسیدگی به جرائم مربوط به مواد مخدر و روان‌گردان که در نظام حقوقی ایران پس از انقلاب اسلامی سابقه نداشته است، گزارۀ واجد اهمیتی تلقی می‌شود. با توجه به اهمیت و فراوانی این جرائم و شیوۀ دادرسی آن‌ها، تحلیل عملکرد دیوان در ارتباط با چگونگی مواجهه با نقض حقوق دفاعی متهمان این جرائم و حمایت از آن‌ها هدف این پژوهش است.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است که با مراجعه به اسناد و کتب حقوقی، ضمن جمع‌آوری داده‌های هنجاری و توصیفی (آراء دیوان عالی کشور)، با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است.یافته‌ها: حق بهره‌مندی متهم از معاضدت وکیل در دادرسی، حق بر توجه دادگاه به دفاع متهم و حق بر منع شکنجه از مصادیق نقض حقوق دفاعی متهمان است که همواره مورد توجه قضات دیوان بوده و در مواجهه با این موارد، ضمن نقض دادنامه‌ها جهت رسیدگی مجدد، از نقض حقوق دفاعی متهمان ممانعت به عمل می‌آورند.نتیجه‌گیری: تصویب برنامۀ آموزشی جامع و مستمر برای قضات، ارتقاء سطح دانش حقوقی ضابطان فراجا، بازبینی و تقویت نظام کشف جرائم (پلیس علمی)، تدوین بخشنامه از سوی دیوان عالی کشور مبنی بر احصاء موارد نقض حقوق دفاعی متهمان از مهم‌ترین نتایج به دست آمده است.

effects the protectionist approach to the defense rights of the accused of drug crimes in the votes of the supreme court (2012-2022)

background and purpose: the jurisdiction of the supreme court to deal with crimes related to narcotic drugs and psychotropic substances since 2012, which has no precedent in iran’s legal system after the islamic revolution, is considered an important proposition. considering the importance and frequency of these crimes and the way of their proceedings; the purpose of this study is to analyze the performance of the court in relation to how to face the violation of defense rights and protect them.method: this research was applied in terms of purpose and by referring to legal documents and books while collecting normative and descriptive data (opinions of the supreme court) with a descriptive-analytical method.findings: the accused’s right to benefit from the assistance and presence of a lawyer in the proceedings, the right to the court’s attention to the accused’s defense, and the right to prohibit torture are among the examples of violation of the defense rights of the accused, which have always been the focus of the judges of the court and when faced with these cases; in addition to violating court orders, reminding cases and returning cases; they prevent the defendants from violating their defense rights.conclusion: in order to prevent the violation of the defense rights of the mentioned defendnts; approving a comprehensive and continuous training program for judges, improving the level of legal knowledge of law enforcement officers, revising and strengthening the crime detection system (scientific police), drafting a directive by the supreme court on the counting of cases of violations of defendants’ defense rights are among the most important results obtained. keywords: supreme court, defendant’s defense rights, narcotic offences, revolutionary court, faraja office.