تبیین حقوق دفاعی اشخاص تحت نظر قبل از بازجویی (مورد مطالعه حق تفهیم اتهام، داشتن وکیل و حضور فوری نزد مقام قضایی)

زمینه و هدف: با توجه به اینکه در نظام حقوقی ایران دستگیری، تحت نظر قرار دادن و بازجویی از اشخاص در جرائم مشهود توسط ضابطان پذیرفته شده است و در این میان ممکن است حقوق دفاعی شخص تحت نظر تضییع شود، در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 قانون‌گذار الزاماتی برای رعایت آن مقرر کرده است؛ لذا با هدف بررسی تاثیر الزامات قانون آیین دادرسی کیفری در رعایت حقوق دفاعی شخص تحت نظر قبل از بازجویی به این پژوهش پرداخته شده است.روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ شیوۀ گردآوری اطلاعات از نوع کمّی و پیمایشی است. جامعۀ آماری پژوهش بیش از ده هزار نفر از سه طیف ضابطان (پلیس پیشگیری، پلیس آگاهی، پلیس مبارزه با مواد مخدر، سازمان اطلاعات فراجا و پلیس فتا)، قضات و وکلای شهر تهران هستند که حجم نمونه، 384 تعیین و با روش تصادفی، پرسشنامه توزیع شد. ابزار تحقیق، پرسشنامۀ محقق ساخته است که اعتبار آن با روش محتوایی و صوری تایید و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.84 به دست آمده و برای تحلیل داده‌ها از آزمون های تی و فریدمن استفاده شد.یافته‌ ها: از نظر نمونۀ آماری، در ارتباط با حقوق دفاعی اشخاص تحت نظر قبل از بازجویی، رعایت حق تفهیم اتهام با میانگین 3.66، حق حضور فوری نزد مقام قضایی 3.62 بیش از حد متوسط و در سطح زیاد ارزیابی و دسترسی شخص تحت نظر به وکیل با میانگین 2.82 کمتر از حد متوسط و در سطح پایین ارزیابی شده است.نتیجه‌گیری: برابر نتایج پژوهش، رعایت حق تفهیم اتهام و حق حضور فوری متهم نزد مقام قضایی در سطح زیاد بوده ولی دسترسی شخص تحت نظر به وکیل و تفهیم این حق به او در سطح پایین ارزیابی شده است. ازجمله دلایل آن عدم تفهیم حق داشتن وکیل، استناد غلط به تبصرۀ مادۀ 48 ق. آ. د. ک، منوط کردن داشتن وکیل به اجازۀ مقام قضایی و نگرانی از اقرار نکردن متهم در صورت ملاقات با وکیل است که آموزش کافی حقوق شهروندی، نظارت بیشتر بر رفتار ضابطان و تغییر رویکرد پلیس از اقرار محوری به کشف علمی جرم از راهکار پیشنهادی در به حداقل رسانیدن موارد نقض حق دسترسی به وکیل است.

the effect of the requirements of the implementation of the criminal procedure code adopted in 1392 on the observance of the rights of the supervised person by the bailiffs

background and purpose: the police in the iranian legal system have the right to arrest and monitor individuals, exceptionally and under certain conditions.  the purpose of this study is the effect of the requirements of the implementation of the criminal procedure code adopted in 1392 on bailiffs in respecting the rights of the supervised person. methodology: this research is based on quantitative nature, in terms of application and using descriptive-survey method. the statistical population includes 384 members of the community of lawyers, bailiffs, judicial officials in tehran who are randomly selected and the t-test, klomogorov-smirinov and friedman tests are used for analysis. findings: the supervised person’s access to means of communication with the average 2.81 below the average and at a low level, the supervised person’s knowledge of their rights with an average of 3.63 above the average and at a high level and the supervised person’s access to medical examination with an average of 22  / 4 is too mediocre and highly rated. conclusion: due to the lack of infrastructure for the implementation of due process, the rights of the supervised persons in access to means of communication, medical examination and information about their rights, bailiffs under the pretext of high volume of missions, lack of timely detection, length of proceedings, deviation  the possibility of an effective confrontation with crime, have not obeyed the law well.  in this regard, focusing on training law enforcement and legal knowledge and controlling and monitoring the behavior of officers to minimize violations of the rights of persons under surveillance, should be on their agenda.