مطالعۀ تطبیقی دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای در قوانین کیفری ایران و انگلستان و فرانسه

زمینه و هدف: امروزه افزایش استفاده از اینترنت و فضای مجازی، افزایش ارتکاب جرائم مرتبط با این فضا را هم در پی داشته است و یکی از این جرائم دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای است که در واقع بیشتر مقدمۀ ارتکاب سایر جرائم رایانه‌ای است. هدف این پژوهش، تشریح و تبیین ارکان تشکیل‌ دهندۀ دسترسی غیرمجاز رایانه‌ ای در ایران و مقایسۀ آن با قوانین کشورهای انگلستان و فرانسه است. روش: تحقیق حاضر یک تحقیق کیفی است که از حیث ابزار تحقیق، اسنادی و کتابخانه‌ای، از حیث روش تجزیه و تحلیل، توصیفی-تحلیلی و از حیث رویکرد مطالعه از نوع تطبیقی است. اطلاعات گردآوری شده شامل قوانین و مقررات کیفری سه کشور مورد مطالعه و همچنین کنوانسیون جرائم سایبری اتحادیۀ اروپا بوده است. یافته‌ها: یافته ‌های تحقیق حاکی از آن است که در مورد عنصر مادی جرم، موارد مرتبط با شخص مرتکب، غیرمجاز بودن عمل دسترسی، امکان ارتکاب این عمل از طریق فضای واقعی یا مجازی و مطلق بودن این جرم، در بین قوانین هر سه کشور اشتراک‌نظر وجود دارد و تنها تفاوت آن‌ها در حفاظت ‌شده بودن داده یا سامانه از طریق تدابیر امنیتی است که این قید تنها در قانون ایران وجود دارد. در مورد عنصر معنوی جرم، در هر سه قانون سوءنیت عام باید احراز شود اما با توجه به مطلق بودن این جرم نیازی به سوءنیت خاص نیست. مجازات مرتکبان نیز با توجه به سیاست کیفری کشورهای مورد مطالعه کمابیش متفاوت تعیین شده است. نتیجه‌ گیری: انتخاب عنوان «دسترسی غیرمجاز به سیستم ‌های پردازش خودکار» برای این جرم در قانون جزای فرانسه و تقسیم دسترسی غیزمجاز رایانه ‌ای به دسترسی ساده و دسترسی به قصد ارتکاب جرائم دیگر و تشدید مجازات برای مرتکبان شق اخیر در انگلستان از ابتکارات جالب قانونگذاران آن دو کشور است که در کشور ما نیز قابل الگوگیری است.

A comparative study of unauthorized access to data and computer systems in the criminal laws of Iran, the United Kingdom and France

Background and Aim: Today, the increasing use of the Internet and cyberspace has led to an increase in the commission of crimes related to this space, and one of these crimes is unauthorized access to data and computer systems, which is in fact more of a prelude to other computer crimes. The purpose of this study is to explain the elements of unauthorized computer access in Iran and compare it with the laws of the United Kingdom and France. Method: The present study is a qualitative research that is descriptiveanalytical in terms of research tools, documents and libraries, descriptiveanalytical in terms of research method and comparative in terms of study approach. The information gathered included the criminal laws and regulations of the three countries studied, as well as the EU Cybercrime Convention. Findings: The findings of the study indicate that the material element of the crime, cases related to the perpetrator, unauthorized access, the possibility of committing this act through real or virtual space and the absoluteness of this crime, among the laws of all three countries. The only difference between them is that the data or system is protected through security measures, which is only a condition of Iranian law. As for the spiritual element of the crime, general good faith must be achieved in all three laws, but due to the absoluteness of this crime, there is no need for special good faith. The punishment of the perpetrators has been determined more or less differently according to the criminal policy of the studied countries. Conclusions: The French Penal Code has chosen the title unauthorized access to automated processing systems for this crime, as well as the division of unauthorized computer access into easy access, access to intent to commit other crimes and increased punishment for recent offenders in the UK are interesting for the legislators of those two countries. This can be modeled in our country as well.