چالش‌ها و راهکارهای عملی حق دسترسی به وکیل در بازجویی‌های پلیس

زمینه و هدف: قانون آیین دادرسی کیفری ایران با فاصله گرفتن از نظام تفتیشی در مرحله تحقیقات پلیسی، دارای تحولاتی اساسی است و با پیش‌بینی سازوکارهای قانونی، گام‌های اساسی رو به جلو در تضمین رعایت حقوق دفاعی متهمان و بزه‌دیدگان و نیل به دادرسی عادلانه برداشته است. جامه عمل پوشاندن به این نوآوری قانونی نیازمند سازوکارهای عملی است که نسبت به ایجاد آن‌ها هنوز توجه کافی مبذول نشده است. هدف مقالۀ حاضر، شناسایی چالش‌ها و ارائه سازوکارهای رعایت حق دسترسی به وکیل در بازجویی پلیس است. روش: با توجه به ماهیت موضوع، پژوهش حاضر از نظر گردآوری اطلاعات به روش اسنادی و از طریق مطالعۀ قوانین داخل و اسناد بین‌المللی، منابع معتبر، کتب، مقالات مرتبط با موضوع و قوانین و مقررات جدید انجام شده و اطلاعات به دست آمده به صورت توصیفی تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد مهم‌ترین چالش‌ها و موانع موجود در زمینۀ حق دسترسی به وکیل در بازجویی‌های پلیس، ایجاد اختلال در فرآیند کشف جرم، افشای اطلاعات تحقیقات پلیسی، ضرورت تحدید مداخله وکیل در جرائم سازمان‌یافته و امنیتی و تحدید حق مداخلۀ وکیل به بهانۀ تسریع در کشف جرم است. نتایج: مهم‌ترین راهکارهای رعایت حقِ دسترسی به وکیل، آموزش ضابطان دادگستری، فرهنگ‌سازی پایبندی به قانون، تعیین الگوهای رفتار بازجویان و نظارت بر آن‌ها و ضرورت اتخاذ رویکرد افتراقی در قبال جرائم سازمان‌یافته و امنیتی است تا زمینۀ چگونگی ایجاد تعادل و توازن میان دغدغه‌های مربوط به شناسایی و دستگیری متهمان و تضمین برخورداری آن‌ها از دادرسی عادلانه فراهم شود.

Challenges and Practical access right solutions to a lawyer during police interrogations

Background and aim: Iran’s Code of Criminal Procedure has undergone fundamental changes as it moves away from the investigative system in the police investigation phase and by anticipating legal mechanisms, it has taken fundamental steps forward in ensuring that the rights of defendants and victims are respected and that a fair trial is held. Implementing this legal innovation requires practical mechanisms, the development of which has not yet received sufficient attention. The purpose of this article is to identify the challenges and provide mechanisms to respect the right of access to a lawyer in police interrogation. Research methodology: Due to the nature of the subject, the present study has been done in terms of collecting information by documentary method and by studying domestic laws and international documents, authoritative sources, books, articles related to the subject and new laws and regulations. The obtained information has been analyzed descriptivelyanalytically. Findings: The results of the investigation showed that the most important challenges and obstacles in the field of the right of access to a lawyer in police interrogations are disruption of the crime detection process, disclosure of police investigation information, and the need to limit the lawyer’s intervention in organized and security crimes. Restricting the right of a lawyer to intervene is also an excuse to expedite the discovery of a crime. Conclusion: The most important ways to respect the right of access to a lawyer are to train judicial officers, to cultivate a culture of adherence to the law, to determine the patterns of behavior of interrogators, to monitor them and the need to take a differential approach to organized crime and security, until provide a framework for balancing concerns about identifying and apprehending defendants and ensuring that they have a fair trial.