عوامل موثر بر ارتکاب جرم در فضای مجازی از دیدگاه قضات دادسرای جرائم رایانه‌ای تهران

دنیای سایبر با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در کنار دنیای کنونی، توجه هنجارشکنان را جلب کرده است. این فضای رها شده که هر لحظه بر گسترۀ آن افزوده می‌شود، فرصت بسیار مناسبی را برای مرتکبان جرم و مجموعه چالش‌هایی را برای مراجع قضایی و انتظامی که سعی در کنترل این پدیده دارند، ایجاد کرده است. مقالۀ حاضر بخشی از یک تحقیق کیفی با روش تحلیل تم است. در راستای نیل به هدف اصلی پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر ارتکاب جرم در فضای مجازی، با 16 نفر از قضات (بازپرسان و دادیاران) دادسرای جرائم رایانه‌ای تهران که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده بودند، مصاحبۀ نیمه ساختاریافته صورت گرفت. هر مصاحبه، ضبط و سپس کلمه به کلمه پیاده‌سازی شد. مصاحبه‌های انجام شده به روش نظام بندی کلارک و برون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. کدهای استخراج شده یا مستقیماً در صحبت‌های مصاحبه شوندگان بیان شده بود یا کدهای تلویحی بودند که توسط پژوهشگر از متن مصاحبه‌ها استخراج شدند. براساس نتایج این مطالعه، علل ارتکاب جرم در فضای مجازی در 4 تم اصلی (عوامل مرتبط با بزهکار، عوامل مرتبط با بزه‌دیده، عوامل مرتبط با فضای مجازی، عوامل مرتبط با فضای فیزیکی) احصاء شد. از دیدگاه قضات، عوامل مرتبط با فضای مجازی همچون گمنامی و سهل‌الوصول بودن، فراگیر بودن، جذابیت‌های فضای مجازی، از مهم‌ترین دلایل ارتکاب جرائم سایبری بودند.