نسبت نظریه های روان‌شناختی سیاسی و اجتماعی با ظهور و بروز گروه تروریستی داعش

تروریسم پدیده ای پیچیده است که نمی توان صرفاً آن را براساس عوامل موقعیت گرا یا خلق گرا درک کرد، اما می توان به کشف عوامل شناختی آن اهتمام ورزید. بنابراین، این مقاله تلاش دارد با استفاده از مطالعۀ موردی (گروه تروریستی داعش) و نقش نظریه های روان‌شناختی و اجتماعی، به تبیین و عملکرد این جریان سلفی تکفیری بپردازد. در واقع، هدف پژوهش، توضیح زمینه های بروز و ظهور تروریسم در سطوح مختلف اجتماعی شدن آن از منظر روان‌شناختی سیاسی و اجتماعی است. در این تحقیق، مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلی و با ابزار تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. مفروض این مقاله آن است که تروریسم سلفی، قرائتی ناقص، رادیکال و نص محورانه از متون دینی است و عوامل روان‌شناختی که در اثر مواجهه با بحران دنیای جدید، برخی مسلمانان را به‌سوی افراط سوق داده است. متفکرانی که بحران روان‌شناختی اجتماعی، هویت، بحران مشروعیت، بحران مشارکت، بحران نوسازی و غیره را علت اصلی ایجاد جنبش‌های اسلام‌گرایانه می‌دانند، با رفع این بحران‌ها نیز انتظار دارند که جریان خشونت‌طلب دچار رکود و سستی شود، لذا خاستگاه زیستی- روانی (دونیمگی و تفکر سیاه – سفید و همه ‌یا هیچ، مرگ پرستی، خشونت بدخیم، سلطۀ غریزه، هذیان عظمت و خودستاییِ مرضی، شخصیت ضداجتماعی)، گروه (حس تعلق و خویشاوندی ساختگی، خطر به‌مثابۀ ارزش، فشار اطاعت و موفقیت) و بحران هویت (مناقشه و تداخل فرهنگی، هژمونی غرب و حقارت عرب، احیای خلافت) است.