واکاوی تهدیدهای ناشی از اقدامات وهابیت و جریان‌های سلفیِ تکفیری (موردمطالعه: استان کرمانشاه)

یکی از مولفه‌های تهدیدهای امنیت ملّی در مناطق مرزی، به‌ویژه استان کرمانشاه، خطرات ناشی از نفوذ اندیشه وهابیت و جریان‌های سلفیِ تکفیری و اقدامات آنها است. اندیشه تکفیر، ریشه در تفکرات ابن‌تیمیه (قرن 8 ق) دارد که بر اساس برداشت انحرافی که از اسلام داشته، عده‌ای از مسلمانان را خارج از دایره اسلام دانسته و آنها را کافر خوانده است. در ادامه، محمد ابن عبدالوهاب (قرن 12 ق) این اندیشه را عملیاتی کرد و بر اساس آن، اقدام به قتل و کشتار مسلمانان نمود. این اندیشه هم‌اکنون نیز توسط وهابیان، داعش و سایر جریان‌های تکفیری علیه مسلمانان در حال اجرا است. هدف این پژوهش، شناسایی تهدیدها و آسیب‌های ناشی از فعّالیت این جریان‌ها در ابعاد مختلف و ارائه راهکارهای مواجهه با آنها ازطریق رویکرد کیفی نظریه داده‌بنیاد است. سوال اصلی پژوهش این است که «اقدامات جریان‌های سلفیِ تکفیری چه تهدیداتی را در ابعاد مختلف علیه امنیت این منطقه و امنیت ملّی ج.ا.ایران ایجاد خواهد کرد؟». در این پژوهش، از روش‌های نمونه‌گیری نظری و تکنیک گلوله‌برفی برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است و اشباع نظری داده‌ها با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه‌ساختارمند با 38 نفر از خبرگان حوزه‌های سیاسی امنیتی به دست آمده است. همچنین، رهیافت نظام‌مند استراوس و کوربین برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌کار گرفته شد. به‌اختصار، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که پدیده ظهور و توسعه جریان‌های سلفیِ تکفیری در جغرافیای مناطق مرزی و حاشیه‌ای غرب کشور ازجمله استان کرمانشاه، تحت تاثیر شرایط علّی مختلفی قرار دارد. این پدیده به همراه شرایط مداخله‌گر (حمایت مالی، لجستیکی، آموزشی و رسانه‌ای) و شرایط زمینه‌ای (جریان‌های ایدئولوژیک، عوامل اقتصادی، فرهنگی فکری، سیاسی بین‌المللی و اجتماعی)، کنش‌هایی را شامل اقدامات ایدئولوژیکی فرهنگی؛ سیاسی امنیتی و اقتصادی به وجود می‌آورد. درنهایت، پیامدهای این پدیده عبارت‌اند از تهدیدهای امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و اعتقادی. در انتها نیز پیشنهادهایی برای مقابله با این تهدیدها ارائه گردید.

Investigating the threats posed by the activities of Wahhabism and Takfiri Salafi movements (case study: Kermanshah province)

One of the components of national security threats in border areas, especially in Kermanshah province, is the dangers posed by the influence of Wahhabism and Salafi takfiri movements and their actions. The idea of ​​takfir is rooted in the thoughts of Ibn Taymiyyah (8th century AH) who, based on his Deviant perception from Islam, considered some Muslims outside the circle of Islam and called them infidels. After that, muhammad Ibn Abd alWahhab (12th century AH) put this idea into practice and based on it, started killing of Muslims. This idea is still being practiced by Wahhabis, ISIS and other takfiri movements against Muslims. The purpose of this study is to identify the threats and harms caused by the activity of these currents in different dimensions and to provide solutions to deal with them through a qualitative approach to the grounded theory. The main question of the research is What threats will the actions of the takfiri Salafi currents pose in various dimensions against the security of this region and the national security of the Islamic republic of Iran?.  In this study, theoretical sampling methods and snowball technique have been used to collect data and theoretical data saturation has been obtained using deep and semistructured interviews with 38 experts from political security different. Also, the systematic approach of Strauss and Corbin was used to analyze the data. In short, the analysis of the data showed that the phenomenon of the emergence and development of takfiri Salafi currents in the geography of border areas and the western margins of the country, including Kermanshah province, is affected by various causal conditions. This phenomenon, along with interventional conditions (financial, logistical, educational, and media support) and contextual conditions (ideological currents, economic, culturalintellectual, politicalinternational, and social factors) creates actions including ideologicalcultural, economic security and political measures. Finally, the consequences of this phenomenon include security, economic, social and religious threats and also, at the end, suggestions were presented to counter these threats.