عوامل موثر بر توزیع فضایی مراکز حساس کلان‌شهر تهران با تاکید بر پدافند غیرعامل

توزیع فضایی پراکنش انواع مراکز شهری در مقیاس‌های مختلف یکی از دغدغه‌ها و مسائل اصلی و راهبردی صاحب‌نظران، مدیران و آمایش گران سیاسی فضا است. در این میان، تولید فضای امن شهری براساس سازمان فضایی مراکز دخیل در امنیت شهری، تحت معلولیت عاملیت فضایی کنشگران و تحلیل توزیع فضایی مراکز حساس نیز مستلزم شناسایی عوامل موثر در توزیع فضایی مراکز حساس کلان‌شهر تهران با تاکید بر پدافند غیرعامل است. پژوهش حاضر سعی بر آن داشت تا با استفاده از روش‌های کیفی و کمّی به شناسایی این عوامل دست یازد. تحقیق حاضر از نوع توصیفی تحلیلی بوده و از روش فراترکیب در شناسایی اولیۀ عوامل موثر بر توزیع فضایی مراکز حساس کلان‌شهر تهران با تاکید بر پدافند غیرعامل و همچنین از روش‌های کمّی نیز در تدقیق و اکتشاف نهایی عوامل و تایید مدل طراحی‌شده استفاده شد. جامعۀ آماری پژوهش حاضر را 140 نفر از خبرگان، متخصصان و کارشناسان حوزۀ دفاعی، جغرافیای سیاسی و شهرسازی تشکیل دادند. تکنیک‌های آماری تحلیل عاملی، اکتشافی و تاییدی بوده و در پردازش داده‌ها از محیط محاسباتی spss و lisrel بهره‌گیری شد. نتایج نشان داد که 54 گویه در قالب هشت بُعد اصلی (1. عوامل مرتبط با اقتصاد، 2. عوامل اجتماعی فرهنگی جمعیتی، 3. عوامل مرتبط با رعایت حریم‌ها، 4. عوامل دسترسی به خدمات و زیرساخت‌ها، 5. ملاحظات طبیعیزیست محیطی، 6. عوامل مرتبط با جغرافیای نظامی، 7. عوامل کالبدی و 8. عوامل اداری سیاسی) به ترتیب با ضریب واریانس 17، 14، 12، 9، 6، 7، 5 و 5 درصد، مقدار 86.22 درصد از واریانس کل را تبیین می‌سازند. همچنین نتایج تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان داد که کلیۀ مسیرها با احتمال 95 درصد معنادار بوده و اثر متغیرهای نهفتۀ برون‌زا بر متغیرهای نهفتۀ درون‌زا (ابعاد هشت گانه) معنی‌دار است. آماره مجذور خی نیز برازش مدل طراحی‌شده را نشان داد.

Factors influencing the spatial distribution of sensitive centers in Tehran metropolis with emphasis on Passive Defense

The spatial distribution of the transmittancy of different types of urban centers at different scales is one of the main and strategic concerns of experts, managers and spatial political logisticians. Meanwhile, the production of urban safe space based on the spatial organization of the centers involved in urban security, under the effect of spatial factor of activism, and the analysis of the spatial distribution of sensitive centers also requires the identification of factors affecting the spatial distribution of sensitive metropolitan centers in Tehran with emphasis on passive defense. The present study attempted to identify these factors using qualitative and quantitative methods. This study is a descriptiveanalytical type that uses a metasynthesis method for identifying the first factors affecting the spatial distribution of sensitive metropolitan centers of Tehran with emphasis on passive defense and also employs quantitative methods to investigate and explore factors and verify the designed model. The statistical population of this study consisted of 140 elites, specialists and experts in the field of defense, political geography and urban planning. Statistical techniques were factor analysis, exploratory and confirmatory and SPSS and Lisrel programs were used in data processing. The results showed that 54 items were classified into eight main dimensions (1. economic factors, 2. socio demographic factors, 3. privacy factors, 4. access to services and infrastructures, 5. natureenvironment considerations, 6. factors related to military geography, 7. physical factors and 8. Politicaladministrative factors) with a coefficient of variance of 17, 14, 12, 9, 6, 7, 5 and 5 percent, respectively, explain 86/22 percent of the total variance. Confirmatory factor analysis also showed that all pathways were significant with 95% probability and the effect of exogenous latent variables on endogenous latent variables (octagonal dimensions) was significant. The chisquare statistic also showed the fitting of the designed model.