سبب و وتد: بیانگر ویژگی زبانی یا عروضی؟

از آنجا که وزن شعر فارسی همانند شعر عربی بر اساس کمیت هجا استوار است، علمای عروض فارسی چنین پنداشته‌اند که در عروض فارسی مانند عروض عربی، ارکان عروضی باید بر اساس قواعد سبب و وتد تعیین و تنظیم شود. این تصور نادرست از آنجا ناشی شده است که علمای عروض فارسی کلمات بسیاری در زبان فارسی یافته‌اند که منطبق بر اسباب و اوتاد بوده است. در حالی که سبب و وتد در عروض عربی دلالت عروضی دارد و بسیاری از قواعد عربی مانند تعیین ارکان اصلی و فرعی، استخراج بحرها از دایره‌های عروضی، و رکن‌بندی وزن‌ها بر قواعد سبب و وتد استوار است. ولی در عروض فارسی سنتی اسباب و اوتاد جز نابسامانی و آشفتگی در پی نداشته است. دلیل این اشتباه آن است که عروضیان فارسی متوجه دلالت عروضی سبب و وتد نشده و آن را مقوله‌ای زبانی دانسته‌اند. عروض جدید پس از پی بردن به مفهوم هجا، با این باور که با وجود هجا دیگر نیازی به سبب و وتد نخواهد بود، آن را کنار گذاشت. اگرچه عروض جدید به درستی اقدام به این کار کرد ولی باید دانست که هجا و تقطیع هجایی نمی‌تواند جایگزین سبب و وتد باشد. بنابراین یکی از مهم‌ترین وظیفه‌ای را که سبب و وتد در عروض عربی به عهده دارد و آن سامان دادن به رکن‌بندی بحرهاست، در عروض فارسی نه هجا و تقطیع هجایی صِرف، که تکرار یک رکن یا تناوب ارکان (بر اساس دایرۀ نجفی) معیار رکن‌بندی وزن‌های مطبوع فارسی است که می‌تواند خلا به وجود آمده از حذف سبب و وتد را در عروض فارسی پر کند.

Pegs (’asbāb) and Cords (’awtād): linguistic units or prosodic units?

Quantitybased meter of Persian poetry resembling meter in Arabic poetry has led some prosodists to assume that prosodic feet in Persian poetry should be determined and organized according to the rules of cord and peg as it happens in Arabic. This wrong analysis could be due to the existence of many Persian words corresponding to cord and peg rules. This misanalysis has its origin in the fact that Persian prosodists have not realized the prosodic significance of pegs and cords and have treated them as linguistic categories. Given the recent findings about syllable, modern prosody have decided to draw on syllables, rather than pegs and cords to analyze prosodic structure. However, scansion and subdivision into syllables cannot replace pegs and cords as the latter has a significant role in organizing feet in Arabic meter.