اطلس گویشی و اندازه‌گیری فاصله‌های گویشی در استان یزد

هدف از پژوهش حاضر، ارائۀ اطلس زبانی نمادی مکانی برای استان یزد (15 جایگاه در 8 شهرستان)، و محاسبۀ فاصله‌های گویشی و میزان شباهت و تفاوت های گویشی بر مبنای اصول گویش سنجی است. این پژوهش از نوع توصیفی -تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامه ای است متشکل از حدود 150 واژه و عبارت و 44 جملۀ پایه. گردآوری داده ها به شیوۀ میدانی از مجموع 15جایگاه در هشت شهرستان ابرکوه اردکان، بافق، بهاباد، تفت، صدوق، مهریز و میبد انجام شده است. انتخاب جایگاه های موردبررسی به روش خوشه ای تصادفی بوده است. چهار مقولۀ کلی تحت عناوین واژه های مربوط به پدیده های «طبیعت» (10 واژه)، واژه های مربوط به «زمان»، «واژه های خویشاوندی» و «اسامی حیوانات» (هر یک 5 واژه) به روش تصادفی برای نمایش بر روی اطلس و انجام محاسبات انتخاب شدند. پس از بررسی تنوع واژگانی در هر جایگاه برای هر مقولۀ واژگانی، اطلس های گویشی به روش نمادی مکانی ارائه شده است و نتایج بررسی فراوانی گونه های تلفظی و فاصلۀ گویشی جایگاه های مختلف در قالب نمودار و دندروگرام به تصویر در آمده است. بیشترین میزان شباهت واژگانیآوایی بین دو شهرستان بهاباد و بافق (جایگاه های 5، 6، 7 و 8) و برابر با 76 درصد است. تنوع واژگانی در مقولۀ واژه های مربوط به زمان بیشترین حد (برابر با 44 درصد) و در مقولۀ اسامی حیوانات کمترین حد ( برابر با 12 درصد) است.

Dialect Atlas and measuring Dialect distances in Yazd

This article aims at preparing the dialect atlas for Yazd province and measuring the distance between dialects according to principles of dialectometry. Descriptiveanalytic method is used. The data has been gathered from 15 locations through systematic random sling, in 8 counties of Hamedan, using a questionnaire consisted of 149 words and phrases and 44 basic sentences. 25 words claasified in four main catheories(nature, family, animals, time) have been chosen using random sling method. lexical varieties and their distributions have been shown in 5 location symbol Dialect Atlases. According to distance matrix and the resulted dendogram, the dialect distance between locations 5, 6, 7, and 8 in Behabad and Bafgh Counties is the least with lexical similarity of 76 percent. Lexical similarity between dialects in Malayer and Nahavand are more than other counties. Lexical variation in “time” category is the highest (44 %), and in “animals” is the lowest (12%).