پَژوهش یا پِژوهش

من در این نوشته کوشیده‌ام بنابر استدلال‌های موجود و شواهد زبانی، کاربرد یا استعمال واژه‌ی پژوهش را، از کهن‌ترین زمان تا عصر حاضر، تا آن‌‌جا که مقدور بوده است، بررسی و ارزیابی کنم. در این راه آن‌چه مسلم می‌نماید، این است که واژه‌ی پژوهش، در زبان فارسی باستان و فارسی میانه، به هیچ روی پِژوهش(pe?ohesh) نبوده است؛ اما در روند دگرگونی‌های آوایی، بنابر نشانی‌هایی که در برخی از فرهنگ‌ها، مانند فرهنگ جهانگیری باقی مانده، به احتمال، «یای» پیژوهش(pi?ohe?) را به صبغه‌ی ادغام در زبان عربی و یا به صبغه‌ی گویش‌وران شرق ایران(مانند سمرقند و بخارا و بلخ) به گونه‌ای نزدیک به کسره برداشت نموده و به ضبط با کسر، تالیف کرده‌اند. کاری که دکتر محمد معین نیز از آن پی‌روی کرده است؛ با این حال، بنابر جست‌وجوها و نمونه‌های دیگر و با توجه به این که قاطبه‌ی مردم ایران، واژه‌ی مذکور را به فتح پ تلفظ می‌کنند، به نظر می‌رسد، تلفظ درست‌تر و رایج‌تر، همان پَژوهش بوده باشد.