یک الگوی تکیۀ نامعمول در سنت عروض فارسی

پژوهشگران تکیۀ واژگانی فارسی رسمی را ثابت و پایانی می دانند، اما در یک مورد، از این قاعده به صورت چشمگیری عدول می شودکه عبارت است از الگوی تکیۀ ارکان عروضی حین قرائت عروض دانان از زنجیره های وزنی؛ در این شیوۀ قرائت، هر رکن تکیه ای می گیرد که محل آن نه ثابت است و نه لزوماً در هجای پایانی (یعنی کاملاً برخلاف الگوی تکیۀ واژگانی فارسی)، در حالی که وقتی همین ارکان عروضی به صورت کلمات مستقل در جملات عادی فارسی به کار رود، همواره با تکیۀ عادی فارسی، یعنی روی هجای آخر تلفظ می شود. ما نشان می دهیم که الگوی تکیۀ نامعمول در این شیوۀ قرائت عروض دانان از ارکان عروضی (و نه در قرائت خود شعر)، کاملاً منطبق بر الگوی تکیۀ عربی کلاسیک بوده، به عبارت دیگر این الگوی تکیه هیچ ارتباطی با ویژگی های تکیۀ فارسی ندارد بلکه همان الگوی تکیۀ عربی کلاسیک است که در مقام سنتی ادبی و به صورت شفاهی و سینه به سینه منتقل شده است.

an idiosyncratic pattern of word stress in the persian prosody tradition

it is conventionally accepted that persian has a fix and final word-stress pattern. there is one case however, where this general pattern is deviated systematically,, namely: the stress pattern of the metra when recited traditionally by persian prosodists. in this case, the stress pattern is not fix, contrary to the persian word-stress pattern. it will be shown that this idiosyncratic stress pattern is the same as the classical arabic stress pattern. it will be argued that the persian prosodists have used this odd stress pattern in the recitation of metra imitating the arab prosodists’ pronunciation of the metra. subsequently, the later persian prosodists have learned this imitated stress pattern through a purely oral educational system of prosody, preserved over centuries in persian.