بازنمایی گونه‌های وام‌گیری در ترجمه ابن‌عربشاه از مرزبان‌نامه

ترجمه با وجود این‌که فرآیندی یک سویه است اما نوعی جدال دائمی با زبانی دیگر و مقاومت دو نیروی زبانی برابر یکدیگر است که هرکدام ساختار و ویژگی های زبانشناختی خاص خود را دارد. در طی این فرآیند، مترجم همواره می کوشد متنی را دوباره سامان دهی کند تا تمامیتی اندام وار یابد. ترجمه در ادوار مختلف به شیوه ها و رویکردهای مختلفی به منصّه ظهور نشسته است. ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی میان ادبیات و فرهنگ عربی و فارسی سبب پدیدارشدن متون ترجمه ای پرشماری از عربی به فارسی و بالعکس گشته است که زمینه مناسبی را برای پژوهش فراهم می کند. حوزه ترجمه میان این دو زبان از دیرباز تاکنون از رونق به سزایی برخوردار بوده است. ترجمۀ متون ادبی همچون مرزبان نامه، یکی از پویاترین جریان های ادبی در دوران کهن بوده است. آثار پرشماری در گونه های مختلف از عربی به فارسی و بالعکس ترجمه شده اند و از این رهگذر کتاب های مختلفی پدید آمده اند که از جهت ادبی سبک ساز و تاثیر‌گذار بوده اند. از سوی دیگر ارتباط تنگاتنگ میان زبان و ادبیات فارسی و عربی باعث دادوستدهای پرشماری بین این دو زبان شده که ترجمۀ کتاب «مرزبان نامه» سعدالدین وراوینی توسط ابن عربشاه در سدۀ نهم از جمله آن ها است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و با هدف ارزیابی ترجمۀ ابن عربشاه در میزان بهره گیری از وام واژه های فارسی سامان یافته است. برآیند پژوهش نشان داد ابن عربشاه در ترجمه خود به کاربست وام واژه های فارسی اهتمام خاصی ورزیده و این وام واژه ها باعث غرابت ترجمه او نشده است، اما با توجه به ساختار متفاوت دو زبان فارسی و عربی، وام گیری هایی که در سطح اصطلاحات و امثال داشته نه تنها از خوانایی متن او کاسته بلکه خواننده عرب زبان را در فهم معنا نیز دچار مشکل نموده است.

explanation of borrowing persian words in ibn arabshah’s translation from marzban nameh

translation is a kind of constant struggle with another language and the resistance of two equal linguistic forces, which is done by the translator, and during this process, he always tries to reorganize the text to achieve a coherent whole. translation has emerged in different periods in different ways and approaches. the close and unbreakable connection between arabic and persian literature and culture has led to the emergence of numerous translated texts from arabic to persian and vice versa, which provides a suitable field for research. the field of translation between these two languages has been very prosperous since long ago. the translation of literary texts such as marzbannameh has been one of the most dynamic literary trends in ancient times. a large number of works have been translated from arabic to persian and vice versa in different genres, and various books have emerged from this passage,