تحلیل معنایی پسوند کوچک‌ساز «- ک» در زبان فارسی براساس الگوی ژورافسکی و نظریۀ آمیختار مفهومی

پسوند کوچک‌ساز «-ک» یکی از رایج‌ترین پسوندهای کوچک‌ساز در زبان فارسی است. در این جستار، به منظور مداقه در تحلیل معنایی واژگان حاوی پسوند «-‌ک»، داده‌ها از پیکره‌هایی مانند کافنامه (کسروی، 1330)، لغت‌نامۀ دهخدا (دهخدا، 1342)، پیکرۀ زانسو (کشانی، 1372)، فرهنگ سخن (انوری، 1382) و پیکرۀ ویکی‌پدیا (کریمی و همکاران، 2017) گردآوری شدند. سپس با استفاده از الگوی جهانی مقولۀ شعاعی کوچک‌ساز ژورافسکی (1996) واژه‌های مشتق در 8 مقولۀ معنایی دسته‌بندی شدند و فرایندهای معنایی ایجاد و بسط استعاری آنها بر اساس نظریۀ آمیختار مفهومی فوکونیه و ترنر (1996) بررسی شد. یافته‌ها نشان داد مقوله‌ها و فرایندهای شکل‌گیری و بسط مقوله‌ها مانند استعاره، استنباط، تعمیم و انتزاع لامدا تا حد زیادی مطابق الگوی جهانی کوچک‌سازها است اما ضرایب تغییر نیز همان‌طور که ژورافسکی پیش‌بینی کرده ‌است در آن مشاهده می‌شود. همچنین با توجه به تحلیل‌های مبتنی بر مدل آمیختار مفهومی می‌توان استدلال کرد تمام فرایندهای مطرح در مدل ژورافسکی دارای انتقال بیناحوزه‌ای هستند.