دسته‌بندی نظام وجهیّت فارسی بر پایه‌ دسته‌بندی پورتنر

در این مقاله با عنایت به نقاط قوت و ضعف دسته‌بندی‌های معنایی و صرفی- نحوی موجود برای نظام وجهیّت فارسی یا بخشی از آن، که عمدتاً بر مبنای پالمر (1986/1990/2001) انجام شده‌اند، دسته‌بندی پورتنر (2009) معرفی گردید و با الگوبرداری از آن، نظام وجهیّت فارسی مورد دسته‌بندی معنایی و صرفی- نحوی مجدد قرار گرفت. در این دسته‌بندی جدید، نشانگرها و سازوکارهای وجهی فارسی به دو دستۀ جمله‌ای و زیرجمله‌ای تقسیم شدند. در این رابطه، مشخص شد که «اسامی»، «صفات» و «قیود» وجهی می‌توانند در هر دو سطح جمله‌ای (با سیطرۀ معنایی بر یک بند کامل) و زیرجمله‌ای (ساختارهای کوچک‌تر از جمله) ایفای نقش کنند. در مقابل، انواع افعال وجهی فارسی، سازوکارهای بیان «وجهیّت پنهان» و «زمان گذشته با ارجاع زمانی آینده» تنها می‌توانند بیانگر وجهیّت جمله‌ای باشند. از دیدگاه معنایی، علاوه بر «توانایی»، وجهیّت «سوردار عمومی و وجودی»، «فرصتی» و «خصلتی» هم به‌عنوان زیرمجموعه‌های وجهیّت پویا معرفی شدند. همچنین، علاوه بر وجهیّت اقتداری، وجهیّت «هدفی» و «خواستی» به‌عنوان دو زیرمجموعه‌ از وجهیّت ترجیحی شناسایی و توصیف گردیدند.